Φωτογραφίες του Αρχανθρώπου των Πετραλώνων από το Λονδίνο (Μάιος 2020)
Ο Γιώργος Εμπραλίτζε (George Ebralitdze) είναι γιατρός ο οποίος σπούδασε στην Ελλάδα κι έχει ως βασικό τόπο διαμονής την Αθήνα. Πρόσφατα επισκέφτηκε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Βρετανικού Μουσείου και απέστειλε (12-4-2020) στην Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος έξι φωτογραφίες από το εκμαγείο του Ανθρώπου του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής. Δύο από αυτές, δημοσιοποιήθηκαν εν συνεχεία και μάλιστα διανθίστηκαν με εύστοχες παρατηρήσεις από το «Αρχείο Πολιτισμού». Σε αυτόν λοιπόν τον εκ Γεωργίας Έλληνα αφιερώνεται η Κάθε 1η του μηνός Μαΐου 2020.
Έναυσμα για την αναζήτηση των αντίστοιχων φωτογραφιών ήταν μια εκπομπή του 2015/6, η οποία συνοδεύεται από καμιά 20ριά σχόλια. Για το «εν θέματι σχετικό» αφορμή υπήρξε το σχόλιο του κ. Άρη Κρητικού: «Δεν είμαι ανθρωπολόγος αλλά σε επίσκεψη μου πριν από λίγες μέρες στο Λονδίνο στο μουσείο φυσικής ιστορίας, τον άνθρωπο των Πετραλώνων τον είχαν για 500.000 ετών και Νεάντερταλ...όχι Σάπιενς...»
Εκ μέρους του Νίκου Πουλιανού έγιναν στη συνέχεια οι εξής παρατηρήσεις: «Χαίρομαι που φέρεις το ίδιο όνομα με του πατέρα μου, όπως και για το ότι αν και όχι ανθρωπολόγος επισκέφθηκες πρόσφατα το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο. Παρόλο που είμαι ανθρωπολόγος δεν είχα τη δική σου τύχη. Τώρα να πω ότι δεν ζηλεύω, θα ήταν ψέμα. Όπως ανέφερα στην ομιλία της 26-2-2016, από πλευράς του «επίσημου ελληνικού κράτους», οι ανθρωπολογικές έρευνες στην Ελλάδα είναι ουσιαστικά απαγορευμένες στους Πουλιανούς εδώ και 10ετίες, κάτι που προφανώς ευνοεί τους ξένους «συναδέλφους» μας και τους εδώ ανθρώπους τους. Μέσα σ ένα ανάλογο πλαίσιο φαντάζομαι ότι και οι υπεύθυνοι του εγγλέζικου Μουσείου δείχνουν να έχουν άποψη, «συμβάλλοντας» στη χρονολόγηση του ανθρώπινου κρανίου από τα Πετράλωνα. Για να γίνει πάντως η συζήτηση πιο συγκεκριμένη θα ήταν πρόσφορο να προσκόμιζες επίσης φωτογραφίες της αντίστοιχης προθήκης. Εάν πάλι δεν τράβηξες, ζήτησε σε κάποιο φίλο να βγάλει 3-4 φωτογραφίες... Επίσης, αν μπορείς, αλλιώς θα προσπαθήσω να βρω χρόνο να το κάνω μόνος μου, ψάξε να βρεις πού στηρίζεται η όποια άποψη, σε ποιανού δηλ. ειδικού και σε ποίες αντίστοιχες δημοσιεύσεις. Ενδεχομένως θα μπορούσες να ρωτήσεις και για το Boxgrove, το οποίο χρονολόγησα εξ αποστάσεως από την Αθήνα (σχετικά βλ. στο www.aee.gr). Όσον αφορά το συγκεκριμένο ζήτημα της ηλικίας, οι τουλάχιστον 700.000 χρόνια είναι η σωστή (πρβλ: 1. www.aee.gr γενικά για Πετράλωνα, 2. petralona-cave.gr, 3. βιβλιογραφία, 4 επιστολή Ταίηλορ). Από δικής μας πλευράς μπορεί να λεχθεί: πάλι καλά που αναγράφεται η ηλικία των 500.000 ετών, με τη διαφορά ότι αυτή η «συμβιβαστική» χρονολόγηση δεν πατάει πουθενά, παρά μόνο σε ένα ελάχιστα επιστημονικό σκεπτικό του τύπου «κάπου στη μέση πρέπει να βρίσκεται η αλήθεια». Κάποτε ο Άρης Πουλιανός είχε πει ότι θα τους περιμένει όλους από τις 50 χιλιάδες σιγά σιγά να έρθουν στις 700. Λοιπόν, οι 500 χιλιάδες είναι στο δρόμο από τις 50 προς τις 700, πλησιάζοντας μάλιστα περισσότερο ακόμα και από τους «δικούς μας» Αναφορικά με την ταξινομική θέση του Πετραλώνειου (σε ποίο δηλ. είδος ανήκει και ποίο είναι το εξελικτικό του στάδιο αρχανθρωπικό κλπ), θα χρειαζόταν μια επιπλέον ξεχωριστή ομιλία με τη χρήση ειδικών όρων, που ενδεχομένως θα κούραζε το ακροατήριο. Αυτός είναι βασικά ο λόγος που δεν επεκτάθηκα περισσότερο σε αυτό το ζήτημα τον περασμένο Μάρτιο. Πληροφοριακά πάντως, αυτό ήταν το θέμα της ομιλίας μου Αγγλιστί (The taxonomic position of Petralona Man ) σε Πανευρωπαϊκό Συνέδριο στο Πόζναν της Πολωνίας το 2010. Έτσι, όποτε δοθεί η ευκαιρία για αναλυτικότερη συζήτηση, υπάρχει το υπόβαθρο των αντίστοιχων βιβλιογραφικών αναφορών. Οπωσδήποτε δεν είναι εύκολο υπό τις παρούσες συνθήκες της οικονομικής κρίσης (ούτε βέβαια όπως είμαστε πισθάγκωνα δεμένοι, παρόμοια με εκείνους τους αρχαίους στο Φάληρο), να προωθηθεί ένας γόνιμος διάλογος, αλλά εύχομαι και ελπίζω με τη δική σου βοήθεια αυτός να προχωρήσει, έστω και για ένα μόνο σκαλί παραπέρα (έχοντας υπόψη επίσης, μεταξύ άλλων, τα της αυθυποβολής). Φιλικά, Νίκος Α. Πουλιανός ΥΓ: Τις επόμενες μέρες θα λείψω από την Αθήνα και δεν θα έχω πρόσβαση στην ηλ. μου θυρίδα (e-mail). Εξ ου και το εσπευσμένο (λιγότερο χτενισμένο) της παραπάνω ανάρτησης.
Άρη Κρητικό αναρτήθηκαν τα εξής: «Καλησπέρα κ. Πουλιανέ. Συγνώμη για την καθυστερημένη απάντηση αλλά δεν το περίμενα να είμαι ειλικρινής ότι θα μου απαντούσατε. Στο θέμα μας λοιπόν, δυστυχώς δεν τράβηξα κάποια φωτογραφία από το μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Λονδίνο που να φαίνεται η αναφορά στα ευρήματα από τα Πετράλωνα. Πού να φανταστώ ότι θα τη χρειαστώ άλλωστε. Από την πλευρά σας πάντως το κατανοώ πλήρως να ζητάτε κάποιου είδους απόδειξη γιατί μπορεί ο καθένας να λέει ότι θέλει εδώ μέσα. Το μουσείο λοιπόν έχει ένα τμήμα για την εξέλιξη του ανθρώπου από Australopithecus (ίσως και αρχαιότερα είδη, δεν θυμάμαι) μέχρι και Homo sapiens sapiens. Εκεί λοιπόν αναφέρει όλα τα ενδιάμεσα είδη που έχουν κατηγοριοποιηθεί εξελικτικά καθώς και σε ποια σημεία του πλανήτη έχουν βρεθεί ευρήματα τους. Ότι υπάρχει αναφορά στα Πετράλωνα στα 500.000 χρόνια είμαι σίγουρος διότι γνωρίζω το θέμα (την διαφωνία σας δηλαδή με τα πανεπιστήμια στην Ελλάδα) και έπεσε το μάτι μου αμέσως εκεί. Μάλιστα όταν είδα την αναγραφόμενη ηλικία αμέσως σκέφτηκα μέσα μου ''σα να έχει δίκιο ο Πουλιανός''. Τώρα με βάση ποια μελέτη έγινε αυτή η αναφορά δεν το γνωρίζω. Ίσως ένα email στο μουσείο να διαφώτιζε την κατάσταση. Αν πάλι το βάλανε στο περίπου, του στυλ ''κάπου στη μέση θα είναι η αλήθεια'' πάλι δεν το γνωρίζω αλλά θα ήταν κρίμα για ένα τόσο γνωστό μουσείο να ενεργεί έτσι. Αυτό που ίσως να έκανα λάθος στο προηγούμενο μου σχόλιο είναι στο εξελικτικό στάδιο του ανθρώπου που υπήρχε η αναφορά. Δεν θυμάμαι 1000% αν ήταν Neadertalensis ή Heidelbergensis. Τώρα σκέφτομαι ότι Neandertal και 500.000 χρόνια ίσως να μην συμβαδίζουν. Αν δεν κάνω λάθος είναι μεταγενέστερο είδος. Φαντάζομαι λοιπόν ότι η αναφορά στα Πετράλωνα ήταν για τον Heidelbergensis στα 500.000 χρόνια. Δυστυχώς όμως δεν μπορώ να πάω να το ξαναδώ γιατί δεν μένω στην Αγγλία, ούτε έχω κάποιον γνωστό εκεί που θα μπορούσε να βοηθήσει».
Τελικά, όπως προαναφέρθηκε, σχετικές φωτογραφίες κατόρθωσε να τραβήξει ο Γιώργος Εμπραλίτζε.