Ουκ εν τη υπερβολή το ευ (Δεκέμβριος 2017)

Σε μια προηγούμενη Κάθε 1η του μηνός (Απρίλιος 2016) έγινε αναφορά στην αυθυποβολή, σαν τον προθάλαμο του φανατισμού. Ως συνέχεια αυτής της σκέψης παρατίθεται σήμερα η φράση: «Ουκ εν τη υπερβολή το ευ», σε παρέκκλιση από το αρχαίο ρητό: «Ουκ εν τω πολλώ το ευ». Η νεότερη ρήση οφείλεται στο σύνηθες δυστυχώς, αλλά παράλληλα και λανθασμένο φαινόμενο που παρατηρείται στην Ελλάδα (προφανώς αδικώντας τη), όπου από διάφορες πηγές (ιδίως στο διαδίκτυο) εκπορεύονται ατεκμηρίωτες γνώμες, οι οποίες δηλ. τυγχάνει παράλληλα να μην είναι ευρύτερα αποδεκτές. Π.χ. «μας βολεύει» να μιλούμε υποτιμητικά για το κρατίδιο των Σκοπίων, αλλά ουδέποτε επιζητείται η παράθεση μιας διαφορετικής γνώμης ή της άποψης της άλλης πλευράς. «Φυσικά εμείς έχουμε πάντα το δίκιο με το μέρος μας..., όπως κι αν το βλέπουν οι άλλοι». Σε ανάλογα σφάλματα πάντως υποπίπτουμε συχνά και στις μεταξύ μας διχογνωμίες: Τουρκόφιλος ο τάδε ή δεν εξυπηρετεί τα εθνικά μας συμφέροντα ο δείνα. Εάν αναζητηθεί ποίος τα λέει αυτά, κατά κανόνα είναι ένας άγνωστος ή αμφίβολης προέλευσης συντάκτης, καθότι δεν τηρούνται ούτε κατ’ ελάχιστο οι προαναφερμένοι «κανόνες» των βιβλιογραφικών πηγών που έχουν τεθεί ως προϋποθέσεις για τη μη αυθυποβολή.

Εξειδικεύοντας τη συζήτηση, μπορούν να επισημανθούν δύο παραδείγματα που για ευκολία κατανόησης και ταυτόχρονα μη επιδεχόμενα απλοϊκής κριτικής, προέρχονται από τα καθ’ ημάς:

Α) Όταν ο Δ-ρ Άρης Πουλιανός ανακοίνωνε το 1968 την ηλικία των 500.000 έως 900.000 ετών για τον Αρχάνθρωπο του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής (από 50.000 που ήταν διεθνώς τότε παραδεκτή), δεν αρκούσε η ανακοίνωση των προκαταρκτικών συμπερασμάτων του για να θεωρηθούν ή να αναπαραχθούν αυτά ως σίγουρα. Έτσι, στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν πολυετείς έρευνες και ανασκαφές που συνοδεύτηκαν από δεκάδες δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συνέδρια, ανατρέποντας τα προηγούμενα δεδομένα. Αυτό είχε σαν συνέπεια να ακολουθήσει μια πολυετής αντιπαράθεση (που ειρήσθω εν παρόδω πήρε ασυνήθιστα σφοδρές διαστάσεις), η οποία (αντιπαράθεση) έλαβε ουσιαστικά τέλος το 1982 ύστερα από ένα ψήφισμα της Πανευρωπαϊκής Ένωσης Ανθρωπολόγων, αλλά ακόμα πιο ηχηρά τα έτη 2012 και 2013, επιβεβαιώνοντας τα συμπεράσματα Πουλιανού με επιστολές προς το Υπουργείο Πολιτισμού τόσο από την Πανευρωπαϊκή Ένωση Ανθρωπολόγων, όσο και τη Διεθνή Ένωση Σπηλαιολογίας (IUS) αντίστοιχα.

Β) Ο Δ-ρ Νίκος Πουλιανός, παρόλο που έχει ασχοληθεί με παλαιοικολογικά ζητήματα ήδη από το 1982, όπως επίσης το 2009, το 2010 και το 2015 συμμερίστηκε τη μειοψηφούσα ακόμα σήμερα άποψη πως το κλίμα της Γης επηρεάζεται πολύ περισσότερο από την ηλιακή και κοσμική ακτινοβολία, παρά από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Ωστόσο, η γνώμη αυτή δεν έχει γίνει διεθνώς αποδεκτή και επικρατεί εκείνη της υπερθέρμανσης του πλανήτη από ανθρωπογενείς παράγοντες. Μόνο εφόσον ασπασθεί ευρύτερα (η μειοψηφούσα γνώμη), μόνο τότε μπορεί να γίνει επίκληση των αντίστοιχων απόψεων ως γενικότερα αποδεκτών, αντιπαραθέτοντας τις διάφορες γνώμες μαζί με το αντίστοιχο ιστορικό. Έτσι, χρειάζεται προσοχή όταν διατυπώνεται πως π.χ. το τάδε το είπε ο δείνα, κι οπωσδήποτε όχι ανάποδα πως αφού κάτι το είπε ο τάδε είναι επίσης διακριβωμένο και σωστό.

Ήδη από τον προπερασμένο αιώνα ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός είχε πει: Εθνικό είναι ό,τι αληθινό και προφανώς όχι η λαθεμένη νοοτροπία που έχει επικρατήσει στη χώρα μας: εθνικό είναι ό,τι μας συμφέρει, ακόμα κι αν δεν είναι αληθινό...

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ