Μια σύντομη αναδρομή στις απαρχές της ανθρωπολογίας, τις διάφορες ασθένειες, τον καρκίνο του πέους, καθώς και την περιτομή… της Δημοκρατίας (Οκτώβριος 2017)

Του Δ-ρα ανθρωπολογίας Νίκου Α. Πουλιανού

Παρά τις προσπάθειες ορισμένων μελετητών ("studiosi") να μιμηθούν τον «Ιπτάμενο Ολλανδό», των οποίων το σημαντικότερο επίτευγμα μπορεί να θεωρηθεί ότι ζήλεψαν τη δόξα του Αριστοτέλη («κατηγορώντας» τον ακόμα και για ρατσισμό), ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος εξακολουθεί να θεωρείται διεθνώς ο πατέρας της Ανθρωπολογίας. Ανάμεσα σε άλλες αριστοτεχνικές παρατηρήσεις του μπορεί να αναφερθεί η περιγραφή του χεριού: «ως το εργαλείο των εργαλείων». Ο Λεονάρντο ντα Βίντσι υπήρξε εξάλλου ένας από τους ενδιάμεσους πρόδρομους της (ανατομικής βασικά) Ανθρωπολογίας.

Εκείνοι που επάξια παρέλαβαν τη σκυτάλη κατά τους επόμενους αιώνες, ήταν ορισμένοι πεφωτισμένοι ιατροί, οι οποίοι από πολυμάθεια φρόντισαν να έχουν ευρύτατες γνώσεις (και προφανώς όχι σαν ορισμένους σημερινούς που είναι υπερεξειδικευμένοι μεν, αλλά δεν γνωρίζουν ούτε τους ενδιαφέρει τίποτα παραπέρα). Χάρη λοιπόν σε αυτούς τους πεφωτισμένους ιατρούς αναπτύχθηκε στη συνέχεια ραγδαία ο επιστημονικός κλάδος της Ανθρωπολογίας, με παρακλάδια όπως η Ανθρωπομετρία, η Δημογραφία, η Κοινωνιολογία, η Παλαιοανθρωπολογία κ.ά.

Κατά βάση το ιατρικό τους σκεπτικό ήταν απλό: Στις διάφορες ασθένειες αντανακλάται κάποιο ανθρωπολογικό υπόβαθρο. Η γεωγραφική εξάπλωση της μεσογειακής αναιμίας είναι ένα παρόμοιο παράδειγμα. Δεν είναι επίσης τυχαίο που ολόκληροι πληθυσμοί αποδεκατίστηκαν στη Νότια Αμερική όταν ήρθαν σε επαφή με τους Ευρωπαίους «κονκουισταδόρες» (conquistadores) - κατακτητές τους (κυρίως λόγω έλλειψης αντισωμάτων στο λατινοαμερικάνικο αίμα απέναντι στους ιούς της γρίπης, της ευλογιάς ή της ιλαράς). Δυστυχώς όμως, οι περισσότερες «φυλές» της Παταγονίας εξολοθρεύτηκαν κι εξαφανίστηκαν για πάντα. Μόνο σε ορισμένα ανθρωπολογικά Ινστιτούτα απαντώνται ακόμα σήμερα σκελετοί αυτών των Ινδιάνων, όπου διασώζονται κατάλοιπα των ιθαγενών κατοίκων του νοτιότερου άκρου της αμερικανικής ηπείρου. Η πιο «πλούσια» αντίστοιχα συλλογή βρίσκεται εναποτεθειμένη στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας, επί της οδού - v. del Proconsolo 12, η οποία βρίσκεται πολύ κοντά στην καθολική καθεδρική εκκλησία «Ντουόμο» (Duomo). Επομένως, εφόσον καλοεξεταστεί το ζήτημα σφαιρικότερα, διαπιστώνεται ότι οι διάφορες ασθένειες εμπεριέχουν την ανθρωπολογική τους διάσταση (πρβλ. π.χ. επίσης έμπολα, φυματίωση κ.ά.).

Μία ανάλογη περίπτωση μπορεί να θεωρηθεί επίσης η αρρώστια του καρκίνου. Για τις υπόλοιπες μορφές του θα γίνει εκτενέστερη ανάλυση το συντομότερο δυνατόν. Εδώ το ζήτημα επικεντρώνεται στον καρκίνο του πέους, σχετικά με τον οποίο υπάρχει μια συνέντευξη στο Youtube, η οποία παραχωρήθηκε από τον κ. Θωμά Αρβανιτάκη, διευθυντή του Ουρολογικού τμήματος του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας». Ο ίδιος ιατρός αναφέρθηκε στο ότι οι λαοί που εφαρμόζουν την περιτομή έχουν τα μικρότερα ποσοστά καρκίνου του πέους, καθώς και αντίστοιχα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας (~1/30 σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο), γεγονός που πρέπει να οφείλεται στην περισσότερη καθαριότητα και λιγότερη αντίστοιχα ανάπτυξη σμήγματος και μικροβίων (HIV συμπεριλαμβανόμενου). Ιστορικο-γεωγραφικά οι ως άνω λαοί είναι σημιτικοί και συνεπώς το έθιμο της περιτομής πρέπει κατά βάση να οφείλεται στο πολύ ζεστό κλίμα, όπως επίσης την έλλειψη νερού στις άνυδρες ή / και μαστιζόμενες από αμμοθύελλες ερήμους.

Ηλικιακά οι Εβραίοι κάνουν την περιτομή μόλις οκτώ ημέρες μετά τη γέννηση των αγοριών. Οι Μουσουλμάνοι επίσης την εξασκούν, αλλά αρκετά αργότερα (από 4 έως 15 ετών, ανάλογα με την περιοχή προέλευσης). Καταφανώς οι συνήθειες των μεσανατολικών λαών σχετίζονται με θρησκευτικοπολιτικές ιεροτελεστίες ή / και δοξασίες.

Σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς, η αντίστοιχη εμπειρία είναι ψυχολογικά τραυματική για τα παιδιά. Αναφορικά με μια περί του αντιθέτου άποψη, μπορεί να γίνει υπενθύμιση του γεγονότος ότι ο Ιησούς Χριστός επίσης είχε υποστεί περιτομή (όπως αναφέρεται αποκλειστικά από τον ευαγγελιστή Λουκά). Πάντως, η περιτομή δεν πρέπει να δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα στα νεογέννητα, εν αντιθέσει με τις κατοπινές προεφηβικές ηλικίες.

Η αφαίρεση της πόσθης («καλύπτρας») από το πέος είναι εξάλλου γνωστή τόσο από αρχαίες αιγυπτιακές τοιχογραφίες που ανάγονται στα 2.400 χρόνια π. Χ., όσο και τον Ηρόδοτο, ο οποίος αναφέρει ότι οι Αιθίοπες, οι Κολχιδείς (;) και οι Αιγύπτιοι ανέκαθεν (;) συνήθιζαν την περιτομή και από τους οποίους εν συνεχεία αυτή διαδόθηκε στους Φοίνικες και τους Σύριους της Παλαιστίνης. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι οι βασιλείς της ελληνιστικής περιόδου στην περιοχή δεν είδαν με καλό μάτι την περιτομή (ασκώντας ακόμα και διώξεις), γεγονός που κατά πάσα πιθανότητα οφειλόταν σε θρησκευτικές αντιπαραθέσεις.

Κατά τη σημερινή πάντως εποχή η περιτομή παρουσιάζει μια δυναμική εξάπλωση, καθότι εφαρμόζεται σε αρκετά μεγάλο ποσοστό (περίπου ή /και πάνω από 50%) στην Αυστραλία - από ιθαγενείς και αποίκους - την Ινδονησία - τις ΗΠΑ, τη Νότια Κορέα και την Κεντρική Αφρική.

Η Φύση όμως γιατί άραγε «προέβλεψε» την ύπαρξη καλύπτρας στο πέος (όπως εξάλλου και του παρθενικού υμένα στο αιδοίο), εφόσον δεν έχει πια καμμία ιδιαίτερη χρησιμότητα στο ανθρώπινο είδος (παρεκτός την ευαισθησία στο δέρμα της βαλάνου του πέους, η οποία ευαισθησία όμως μπορεί να είναι επίσης αιτία της πρόωρης εκσπερμάτισης); Υπάρχουν κι άλλα ανάλογα «άχρηστα» αταβιστικά μέρη του σώματος όπως η σκωληκοειδίτιδα ή οι φρονιμίτες. Οι ανθρωπολογικοί (φυλογενετικοί – εξελικτικοί) λόγοι πρέπει να σχετίζονται και πάλι με ζητήματα καθαριότητας και της παρεπόμενης προστασίας της περιοχής από τραυματισμούς, μολύνσεις, πυορροή κλπ. Όταν π.χ. τα ζώα ξαπλώνουν κατάχαμα (και κυρίως όταν τα νεαρότερα άτομα κυλιούνται πολλή ώρα για τις ανάγκες του παιχνιδιού), η καλύπτρα προστατεύει τη βάλανο του πέους (όπως αντίστοιχα ο υμένας το αιδοίο) από διάφορα μικρόβια που υπάρχουν στο έδαφος. Το γεγονός επίσης της προτίμησης εκ μέρους των αρσενικών ατόμων, σε θηλυκά που δεν έχουν γεννήσει πρέπει επίσης να σχετίζεται με άλλα ανθρωπολογικά ζητήματα, αυτή τη φορά του φαινομένου της φυσικής επιλογής.

Η περιτομή λοιπόν το πιθανότερο ξεκίνησε να εφαρμόζεται όταν άρχισαν να αλλάζουν οι βιοκοινωνικές συνθήκες. Εξυπακούεται πως αυτη η συνήθεια είναι άγνωστο πότε ακριβώς άρχισε. Κάθε ενδεχόμενο είναι ανοικτό: Από την παλαιολιθική εποχή που άρχισαν να χρησιμοποιούνται «ρούχα» (ενν. από δέρματα θηραμάτων), έως και τη νεολιθική - την εποχή που έλαβε χώρα η μόνιμη εγκατάσταση ανθρώπινων πληθυσμών σε διάφορες περιοχές. Κατά συνέπεια των ανωτέρω, λιγότερο πιθανή πρέπει να θεωρείται η χαλκολιθική περίοδος πριν από ~4000 έτη, που σύμφωνα με τις αναφορές της Βίβλου σχετιζόταν με τον «υπεραιωνόβιο» πατριάρχη Αβραάμ (θυμίζοντας έντονα ως προς τις μεγάλες ηλικίες την ελληνική επίσης μυθολογία).

Γιατί όμως μόνο οι προαναφερόμενοι λαοί είχαν «ανακαλύψει» την περιτομή; Αυτό με τη σειρά του πρέπει να σχετίζεται με ορισμένες επιπλέον από τις προεκτιθέμενες ανθρωπολογικές αιτίες, όπως το ότι αφού διαπιστωθεί η χρησιμότητα οιωνδήποτε καινοτομιών, αυτές δεν διαδίδονται εύκολα και μπορεί να μείνουν «απόκρυφες» ακόμα και για διάφορες χιλιετίες.

Σαν ένα ανάλογο παράδειγμα μπορεί ν' αναφερθεί η «ανακάλυψη» της Δημοκρατίας, η οποία σύμφωνα με την αριστοτελική έννοια του αντίστοιχου πολιτικού όρου, παρά τα όσα διατυμπανίζονται, πρακτικά δεν έχει ακόμα ξαναδεί το φως της ημέρας εδώ και περίπου 2500 χρόνια…

A brief flashback on the beginnings of anthropology, various diseases, penile cancer, as well as the circumcision... of Democracy

By Dr in anthropology Nickos A. Poulianos

Despite the efforts of some scholars ("studiosi") to imitate the “Flying Dutchman”, whose most important achievement may be considered that of having envied the glory of Aristotle (by “accusing” him even for racism), the ancient Greek philosopher is still considered internationally the father of Anthropology. Among other masterpieces of his, the description of the hand: "as the tool of the tools", can be referred. Leonardo da Vinci has also been one of the intermediate precursors of the (anatomic mainly) Anthropology.

Those who have earned the baton in the following centuries were some enlightened medical doctors, which have been very knowledgeable (and obviously not like some of today ones who are over-skilled and do not know or do not care for anything further). Subsequently and due to such enlightened physicians the scientific branch of Anthropology was rapidly developed, with its’ sub-branches as Anthropometry, Demography, Sociology, Palaeoanthropology and others.

Basically their rationale was simple: Inside the various diseases an anthropological background is reflected. The geographical spread of Mediterranean anemia is an analogous example. It is also not a coincidence that entire populations have been decimated in South America when came in contact with their European conquerors ("conquistadores", mainly due to the lack of antibodies against the flu, pox or measles viruses inside the Latin American blood). Unfortunately, most tribes of Patagonia were exterminated and disappeared for ever. Only in few anthropological institutes, skeletons of these Indians may still be found, where remnants of the native inhabitants from the southernmost edge of the American continent are preserved. The "richest" corresponding collection is located at the University of Florence, on the via del Proconsolo 12, a street very close to the "Duomo" Catholic Cathedral. Therefore, if the issue is examined more spherically, it is seen that the various diseases contain their anthropological dimension as well (cf. for example ebola, tuberculosis etc).

Such a case may be considered also the cancer disease. For the rest of its morphologies, a more extensive analysis will be curried out as soon as possible. Herewith the issue is focused on penile cancer, about which there is an interview on Youtube in Greek language granted by Dr Thomas Arvanitakis, the Director of the Urological Department of Athens “Ayios Savvas” Hospital. Same physician reported that those who practice circumcision, present the lowest rates of penile cancer (as well as the uterine cervix one, ~1/30 compared to the international average), fact that should be due to more cleanliness and less corresponding development of sebum and microbes (HIV included too). Historically and geographically, the above peoples are Semitic, and therefore the custom of circumcision must in principle be due to the very hot climate, but also to the lack of water in the dry and / or sand storming deserts.

As concerns the age, Jews are circumcised just eight days after the boys' birth. Muslims too are practicing it, but in a later age (4-15 years old, depending on the region of origin). Obviously, the habits of these Middle Eastern peoples are related to religious rituals and / or beliefs.

According to some scholars, the corresponding experience is psychologically traumatic for children. Regarding an opposite view, it may be remembered that Jesus Christ had also been circumcised (as reported exclusively by the evangelist Luke). However, the circumcision should not create serious problems in newborns, unlike as with the pre-puberty ages.

The removal of the penis hood (“foreskin" and / or "covering”) is however also known from ancient Egyptian frescoes (as early as 2,400 years BC), as well as by Herodotus, who reports that the Ethiopians, Kolchidians (?) and Egyptians always (?) practiced circumcision, from which it was disseminated to the Phoenicians and the Syrians of Palestine. At this point it is worth mentioning that during the reign of the Hellenistic period kings, they did not see circumcision with a good eye (practicing even persecutions), fact most probably due to religious controversies.

Today however, circumcision presents a dynamic spread, as it is applied in a fairly high percentage (around and / or above 50%) in Australia - aborigines and settlers - Indonesia - USA, South Korea and Central Africa.

At this point may arise the question: why the penis hood does exist in Nature (as well as the virginity hymen), since it is of no use anymore (except the sensitivity of the penis gland skin, which however may also be the cause of premature ejaculation)? Fact is also that there are other similar "useless" atavistic parts of the body, such as the appendicitis or the third molars. The anthropological (phylogenetic - evolutionary) reasons must again be related to cleanliness issues and the ancillary protection of the area from injuries, infections, pyorrhea etc. When animals are lying down (and especially when the youngest individuals are being rolled over during the time of playing), the foreskin protects the penis gland (as the virginity hymen the vagina too) from various germs present on the ground. The fact also that male individuals indicate a preference towards females that had not previously given birth, should also be related to other anthropological issues, this time to the phenomenon of natural selection.

Circumcision therefore most likely began to be applied when biosocial conditions started to change. It is obvious that this habit is unknown when exactly initiated. Every possibility is open: From the Palaeolithic period when "cloths" started to be used (made by skins of preys) until the Neolithic times, when permanent settlement of human populations took place in various regions. In consequence to the above the Chalcolithic era of ~ 4000 years ago must be considered less likely, which according to the Bible's references was related to the “perennial patriarch" Abraham (strongly reminding in the matter of exaggerating age Greek mythology too).

But still, why only the above mentioned peoples "discovered" the circumcision? This, in turn, must be related to some extra reasons, beyond the anticipated anthropological ones, such as that before the usefulness of some innovations is established, they are not easily disseminated and may happen to be kept “hidden” even for various millennia.

As such an example may be reported the "discovery" of Democracy, which, according to the Aristotelian concept of the corresponding political term, despite whatever is narrated, practically has not yet seen again the daylight for about 2500 years ...

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ --- RETURN TO THE CONTENTS