ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ

Μη κερδοσκοπικός επιστημονικός φορέας

Αθήνα 26 Μαΐου 2014, αρ. πρωτ. 1910

Προς: Το Συμβούλιο της Επικρατείας, υπόψη κ. Χρήστου Παπανικολάου

Θέμα: Η Διεύθυνση της Ειδικής Περιφερειακής Υπηρεσίας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας στον Οργανισμό του Υπουργείου Πολιτισμού.

Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι,

Σχετικά με το σχέδιο ΠΔ 75/2014 που σας έχει αποσταλεί 14-4-2014 προς επεξεργασία και γνωμοδότηση, επιτρέψετε να θέσουμε υπόψη σας αναλυτικότερα (και σε συνέχεια του Π 3259 / 15-5-2014), τα κάτωθι ζητήματα.

Η Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας (πρβλ. σελ. 10), προτείνεται να αποτελεί αυτοτελή Δ/νση της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς (σελ. 40). Στους επιχειρησιακούς της στόχους να συμπεριλαμβάνονται: Η μέριμνα για τα σπήλαια και τα παλαιοντολογικά κατάλοιπα, για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέονται με την ανθρώπινη ύπαρξη. Ο εντοπισμός η έρευνα, η ανασκαφή, η μελέτη καθώς και η προστασία αρχαιοτήτων και των πάσης φύσεως ευρημάτων που προέρχονται από σπήλαια. Η προώθηση της παλαιοανθρωπολογικής - παλαιοντολογικής έρευνας και η προβολή του σπηλαιολογικού πλούτου της χώρας.

Η ίδια Υπηρεσία προβλέπεται (σελ. 40-42) να αποτελείται από: α) Τμήμα Αρχαιοτήτων των Προϊστορικών και Ιστορικών Περιόδων, β) Τμήμα Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών, Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας, γ) Τμήμα Συντήρησης και δ) Τμήμα Διοικητικής και Οικονομικής Υποστήριξης, Φύλαξης και Ασφάλειας.

Ως προϊστάμενοι τόσο της Διεύθυνσης όσο και του 1^ου Τμήματος (σελ. 140-1) στο σχέδιο του ΠΔ 75/2014 τίθενται Αρχαιολόγοι (Ειδ. Προϊστορικών – Κλασικών ή Βυζαντινών – Μεταβυζαντινών).

Στο Τμήμα του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και Συμβουλίου Μουσείων (σελ. 10, 28, 29, 136 κλπ), δεν προβλέπεται η συμμετοχή Παλαιαονθρωπολόγου για ανάλογα ζητήματα, αλλά ούτε επίσης τίθεται χρονοδιάγραμμα (εντός πόσου χρόνου;) πρόκειται να χορηγούνται αντίγραφα των γνωμοδοτήσεων και των πρακτικών των συνεδριάσεων σε πολίτες ή φορείς καθώς και σε ερευνητές επιστημονικού πεδίου. Το ίδιο συμβαίνει και στα άλλα Συμβούλια (π.χ. σελ. 59, Βυζ. ή Νεοτέρων Μνημείων), καθώς και στα Τοπικά Αρχαιολογικά Συμβούλια που αν μη τι άλλο λειτουργούν ακόμα ανά την Επικράτεια.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ

Επειδή στην εσπευσμένη κατάρτιση του νέου σχεδίου Οργανισμού προφανώς δεν συμμετείχε κάποιος ειδικός στην Παλαιοανθρωπολογία, συμβαίνει:

Στους στόχους συμπεριλαμβάνεται κατ’ αρχάς η μέριμνα μόνο για τα σπήλαια και τα παλαιοντολογικά κατάλοιπα, για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέονται με την ανθρώπινη ύπαρξη (κατ’ αντιγραφή του προηγούμενου Οργανισμού του 2003). Χωρίς όμως τον καθορισμό των κριτηρίων με το τι εννοούνται ως ενδείξεις ανθρώπινης ύπαρξης (καθώς θα μπορούσε να είναι οτιδήποτε, ακόμα και κάτι αφηρημένο), καθίσταται πολύ εύκολο να διαφύγει κάποιος άρπαγας σταλαγμιτών ή σταλακτιτών σε ενδεχόμενη δικαστική εμπλοκή του Υπουργείου Πολιτισμού (π.χ. για σπήλαια που δεν υπάρχουν ή είναι αμφιλεγόμενες οι ενδείξεις ανθρώπινης ύπαρξης). Κατά συνέπεια παραμένουν απροστάτευτα τα υπόλοιπα σπήλαια, παρόλο που παντού υπάρχουν έστω μικρής σημασίας ευρήματα, όπως σταλαγμίτες κλπ. Επίσης, εάν ένα σπήλαιο έχει παλαιαονθρωπολογικό κυρίως ενδιαφέρον, δηλ. για προηγούμενες εποχές που δεν υπήρχαν σύγχρονοι άνθρωποι, αλλά προγονικές αυτών μορφές, πάλι δεν υπάρχει νομοθετική πρόβλεψη. Εξάλλου τα παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα δεν μπορεί να ανάγονται σε παλαιοντολογικά, καθότι δεν θα υπήρχαν δύο διαφορετικοί επιστημονικοί κλάδοι όπως της Παλαιοανθρωπολογίας (σε αντιδιαστολή με της Παλαιοντολογίας), αναγνωρισμένης τόσο από το Υπουργείο Πολιτισμού, όσο και από πανεπιστημιακές σχολές της ημεδαπής και αλλοδαπής.

Με την επόμενη 2^η φράση των στόχων, έμφαση δίνεται στην προστασία αρχαιοτήτων, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στον προϊστάμενο αρχαιολόγο (ο οποίος μπορεί να είναι και Βυζαντινολόγος), να ασχολείται κυρίως με ευρήματα της εκάστοτε ειδικότητάς του (π.χ. βυζαντινές εκκλησίες σε σπήλαια). Παρόμοια ήταν πρακτικά και η μέχρι τώρα ενασχόληση της Υπηρεσίας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας. Σε ανάλογες όμως περιπτώσεις αρκεί να επιληφθεί μια από τις κατά τόπους 52 Εφορείες Αρχαιοτήτων (πρβλ. σελ 32). Εν ανάγκη μπορεί να προβλέπεται συνεργασία, αν και κάτι τέτοιο ουδέποτε έχει ουσιαστικά προκύψει. Π.χ. η Εφορεία Ακροπόλεως Αθηνών ανασκάπτει εδώ και 10ετίες τα σπήλαιά της, χωρίς να αναμειγνύεται η Υπηρεσία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας. Για αυτούς τους λόγους επισημαίνεται ότι μια ανάλογη Δ/νση πρέπει να προστατεύει όλα τα σπήλαια, αλλά με βασική προτεραιότητα σε εκείνα που έχουν παλαιοανθρωπολογικό ενδιαφέρον (λόγω του εξειδικευμένου της χαρακτήρα) και όχι κάποιο αρχαιολογικό, καθότι τα παλαιαοανθρωπολογικά είναι και τα πιο σπάνια, μετρημένα στα δάκτυλα για όλη την Επικράτεια. Εάν πάλι η 2^η φράση αποσκοπεί πράγματι στην προστασία των αρχαιοτήτων, αλλά και των πάσης φύσεως ευρημάτων που προέρχονται από σπήλαια, τότε αφενός ξανά προωθείται η αρχαιολογική κυρίως δραστηριότητα και αφετέρου δεν υπάρχει λόγος να υπάρχει ο όρος της αρχικής 1^ης φράσης (η οποία μπερδεύει τους πάντες) σχετικά με σπήλαια και τις ενδείξεις για την ανθρώπινη ύπαρξη.

Στην τρίτη φράση αναφέρεται μόνο η προώθηση της παλαιοανθρωπολογικής - παλαιοντολογικής έρευνας (στην οποία άραγε εκ νέου θα προβαίνει ως προϊστάμενος Αρχαιολόγος;). Η μνεία για τον εντοπισμό, έρευνα, ανασκαφή, μελέτη και προστασία του παλαιοανθρωπολογικού και παλαιοντολογικού πολιτιστικού πλούτου, πιθανόν λησμονήθηκε, αλλά το χειρότερο δημιουργεί και πάλι νομοθετικά κενά. Αν σε κάποια σπάνια περίπτωση δεν υπάρχουν παλαιοντολογικά ευρήματα, αλλά μόνο παλαιαονθρωπολογικά (ή/και αντίστροφα) πάλι αυτά (τα σπήλαια και ευρήματα) θα μείνουν απροστάτευτα;

Με το ίδιο σκεπτικό στον προτεινόμενο Οργανισμού δυστυχώς δεν προβλέπεται ούτε καν Τμήμα Παλαιοανθρωπολογίας, παρόλο που ο ίδιος ο τίτλος της Υπηρεσίας φέρει στο 1^ο του συνθετικό τη λέξη Παλαιοανθρωπολογία. Επίσης, ως προϊστάμενος της Δ/νσης τίθεται ένας Αρχαιολόγος (που όπως προαφαιρέθηκε μπορεί να είναι ακόμα και Βυζαντινολόγος). Τουλάχιστον σε αναλογία των προϊσταμένων στις Υπηρεσίες Μουσικολογίας, Θεατρολογίας ή Εφορειών Νεοτέρων Μνημείων (όπου οι προϊστάμενοι προβλέπεται να είναι Μουσικολόγοι, Θεατρολόγοι ή Αρχιτέκτονες – Μηχανικοί, αντίστοιχα), θα έπρεπε να υπάρχει Παλαιοανθρωπολόγος προϊστάμενος για ανάλογα ζητήματα, καθώς και κατ’ επιταγή της σύγχρονης αντίληψης ότι κάθε επιστήμονας θα πρέπει να υπηρετεί και στη σωστή θέση.

Οι αρμοδιότητες του 1^ου Τμήματος Αρχαιοτήτων των Προϊστορικών και Ιστορικών Περιόδων είναι προφανές ότι ανήκουν στη σφαίρα των κατά τόπους Εφορειών Αρχαιοτήτων, οι οποίες είναι σχεδόν ίδιες με του (5.α) Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιολογικών Χώρων, Μνημείων, Αρχαιογνωστικής Έρευνας και Μουσείων (σελ. 33-34). Τότε όμως δεν γίνεται και καμία εξοικονόμηση πόρων αφού προβλέπεται αλληλοεπικάλυψη αρμοδιοτήτων (σχ. βλ. και επόμενη ενότητα).

Παγκοσμίως στα παλαιονθρωπολογικά ευρήματα συγκαταλέγονται και τα πάσης φύσεως ανθρώπινα οστεολογικά κατάλοιπα, σκελετικά υπολείμματα που προέρχονται από ανασκαφές ακόμα και αρχαίων νεκροταφείων. Προτεραιότητα και πάλι δίδεται στα πιο παλιά. Οπωσδήποτε όμως τα ανθρώπινα επίσης οστά πρέπει να προστατεύονται από το νόμο και κάποια Υπηρεσία, ειδάλλως αν εσφαλμένα αυτά θεωρηθούν αρχαιολογικά ευρήματα θα συνεχίσουν στην κυριολεξία να πετιούνται ως άχρηστο υλικό και να επαφίεται στην καλή θέληση ορισμένων (ελαχίστων) Αρχαιολόγων η μη θεσμική (πάντως) διάσωσή τους.

Παρόλο που στη σελ 121 υπάρχει η ειδικότητα παλαιαοανθρωπολόγων, αυτή δεν αξιοποιείται ουσιαστικά πουθενά στον υπό κατάρτιση Οργανισμό.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ

Η Ειδική Περιφερειακή Δ/νση Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας μεριμνά για τον εντοπισμό, την έρευνα, ανασκαφή, μελέτη και προστασία όλων ανεξαιρέτως των σπηλαίων (όπως στον Οργανισμό του 1977). Πρωταρχικός της στόχος είναι οι απώτερες εποχές παλαιοανθρωπολογικού ενδιαφέροντος του αντίστοιχου εθνικού πολιτισμικού πλούτου. Ως παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα νοούνται βασικά τα απολιθώματα και οιαδήποτε οστέινα υπολείμματα προηγούμενων εξελικτικών σταδίων από εκείνων των σύγχρονων ανθρώπων. Στα παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα συγκαταλέγονται εξάλλου και τα οστέινα κατάλοιπα των ανατομικά σύγχρονων ανθρώπων που προέρχονται από πάσης φύσεως ανασκαφές (παλαιοανθρωπολογικές, αρχαιολογικές κλπ). Συνεπώς, η Δ/νση προβαίνει σε εντοπισμό, έρευνα, ανασκαφή, μελέτη και προστασία πρωτίστως του παλαιοανθρωπολογικού πολιτιστικού πλούτου. Προτεραιότητα δίνεται στα παλαιότερα ευρήματα, μαζί με τα παλαιοντολογικά ή παλαιολιθικά ευρήματα (λίθινα, ξύλινα, κοκάλινα κλπ εργαλειοτεχνικά σύνολα) που ενδεχομένως τα συνοδεύουν. Η παλαιαονθρωπολογικές ανασκαφές, καθώς έχουν πιο εξειδικευμένες τεχνικές, διαχωρίζεται από τις αρχαιολογικές. Η Δ/νση επιλαμβάνεται επίσης σπηλαίων με παλαιοντολογικό ενδιαφέρον, εφόσον όμως έχει εξαντληθεί η προτεραιότητα εκείνων που παρουσιάζουν παλαιοανθρωπολογικό. Σε περίπτωση τέλος σπηλαίων με αρχαιολογικό αποκλειστικά ενδιαφέρον, επιλαμβάνονται οι κατά τόπους Αρχαιολογικές Εφορείες, οι οποίες εφόσον χρειάζεται μπορούν να ζητούν τη συνδρομή και συνεργασία της Δ/νσης Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας.

Η ίδια Υπηρεσία αποτελείται από τα ακόλουθα Τμήματα: α) Παλαιοανθρωπολογίας, β) Έργων και Μελετών, Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας, γ) Αρχαιολογίας, δ) Συντήρησης και ε) Διοικητικής - Οικονομικής Υποστήριξης, Φύλαξης και Ασφάλειας.

α) Το Τμήμα Παλαιοανθρωπολογίας είναι αρμόδιο για:

αα) Τον προγραμματισμό, την τεχνική οργάνωση και την πραγματοποίηση παλαιαονθρωπολογικών - σπηλαιολογικών ανασκαφών ή εν γένει ερευνών, για τον εντοπισμό, την εξερεύνηση, τη διάσωση και την προστασία των εν σπηλαίω ευρισκομένων καταλοίπων.

ββ) Την προώθηση της μελέτης και ανάδειξης των ευρημάτων σε ειδικά παλαιαονθρωπολογικά - σπηλαιολογικά μουσεία ή σε αίθουσες άλλων δημόσιων μουσείων.

γγ) Τη μέριμνα για την οργάνωση εργαστηρίου εργαλειοτεχνίας (λίθων, ξύλων, οστών κλπ).

δδ) Την επίβλεψη των διενεργουμένων αντίστοιχων ανασκαφών, τη διενέργεια αυτοψιών για τον εντοπισμό σπηλαίων παλαιοανθρωπολογικού ενδιαφέροντος.

εε) Τη δημιουργία του εθνικού παλαιοανθρωπολογικού αρχείου. Τη μέριμνα για την καταγραφή, ενημέρωση και την ηλεκτρονική καταχώρηση παλαιοανθρωπολοιγκών ευρημάτων. Την τήρηση αρχείου με αντίστοιχες φωτογραφίες, σχέδια και χάρτες, καθώς και την οργάνωση και λειτουργία βιβλιοθήκης.

στστ) Τον εντοπισμό, εξερεύνηση και αξιολόγηση παλαιοανθρωπολογικών σπηλαίων, την οργάνωση έρευνας σε ανάλογες θέσεις, καθώς και τη μελέτη παλαιοανθρωπολογικών ευρημάτων, σπηλαίων και ανοικτών θέσεων.

β) Το Τμήμα Έργων και Μελετών, Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας είναι αρμόδιο για:

αα) Τη μέριμνα σχετικά με τεχνικά θέματα που αφορούν στη δι’ αυτεπιστασίας, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, μελέτη και εκτέλεση έργων, αποτύπωση και τοπογράφηση, στερέωση, αποκατάσταση, μνημείων, διαμόρφωση και ανάδειξη παλαιαοανθρωπολογικών – παλαιοντολογικών χώρων και μνημείων.

ββ) Την εκπόνηση μουσειογραφικών μελετών σε συνεργασία με ανάλογες Υπηρεσίες.

γγ) Τη συντήρηση και λειτουργία των πάσης φύσεως διοικητικών, μουσειακών και αποθηκευτικών εγκαταστάσεων και κτηριακών υποδομών της Δ/νσης, σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Γεν. Διεύθυνσης Αναστήλωσης, Μουσείων και Τεχνικών Έργων κ.ά.

δδ) Τη κατάρτιση προτάσεων για την ένταξη νέων έργων σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα.

εε) Την τεχνική τεκμηρίωση και την έρευνα στατικών, βραχομηχανικών και εν γένει γεωλογικών ζητημάτων, καθώς και αρχιτεκτονικών ή γενικότερα τεχνικών θεμάτων των μνημείων και τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της.

στστ) Τον εντοπισμό, εξερεύνηση και αξιολόγηση σπηλαίων, καθώς και την επίβλεψη υλοποίησης μελετών ανάδειξης αυτών, τις γεωλογικές έρευνες και μελέτες από πλευράς γεωμορφολογίας, υδρογεωλογίας, παλαιοπεριβάλλοντος, ιζηματολογίας, πετρολογίας και γεωχημείας των σπηλαίων, τη λειτουργία Γεωλογικού Εργαστηρίου, τη δημιουργία Τράπεζας Πετρωμάτων, την οργάνωση έρευνας σε παλαιοντολογικές θέσεις, καθώς και τη μελέτη παλαιοντολογικών ευρημάτων, σπηλαίων και ανοικτών θέσεων. Επίσης, την αποτύπωση και τοπογραφική μελέτη των σπηλαίων και παλαιοντολογικών θέσεων, τις γεωτεχνικές μελέτες, στερεώσεις, διαμορφώσεις και αξιοποίηση των σπηλαίων και του περιβάλλοντος χώρου.

γ) Το Τμήμα Αρχαιολογίας είναι αρμόδιο για: Την επικοινωνία της Δ/νσης με τις κατά τόπους Εφορείες μέσω της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων για ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως διάσωση, συντήρηση, μελέτη παλαιοανθρωπολογικών ευρημάτων, προερχόμενα από σπήλαια ή ανοικτές θέσεις των τοπικών Εφορειών και σε συνεργασία με τις οποίες κηρύξεων νέων προστατευόμενων χώρων, είτε παλαιοανθρωπολογικών, είτε αρχαιολογικών, με τη συμμετοχή και διαφόρων συναρμοδίων Υπηρεσιών, όπως της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτισμικής Κληρονομιάς κλπ. Στο ίδιο Τμήμα υπάγεται το γραφείο της Δ/νσης στη Β. Ελλάδα με έδρα τη Θεσσαλονίκη.

δ) Το Τμήμα Συντήρησης είναι κυρίως αρμόδιο για τη συντήρηση των σπηλαίων, των εξ αυτών προερχόμενων ευρημάτων, καθώς και από ανοικτές θέσεις.

ε) Το Τμήμα Διοικητικής και Οικονομικής Υποστήριξης, Φύλαξης και Ασφάλειας είναι αρμόδιο για:

αα) Τη διοικητική, οικονομική, γραμματειακή υποστήριξη του έργου της Εφορείας.

ββ) Τον προγραμματισμό και έλεγχο της φύλαξης των Μουσείων, αποθηκών, χώρων και εν γένει παλαιοανθρωπολογικών εγκαταστάσεων, την τήρηση και εποπτεία της φύλαξης κατά τις ημέρες των εξαιρέσιμων και αργιών και τη σύνταξη των σχετικών καταστάσεων για την αποζημίωση των προσφερομένων υπηρεσιών κατά τις ημέρες αυτές.

γγ) Την μέριμνα για την συντήρηση, φύλαξη και κίνηση των κρατικών οχημάτων και του λοιπού εξοπλισμού της Δ/νσης.

Στο Κεφάλαιο σχετικά με τους Προϊστάμενους Οργανικών Μονάδων (πρβλ. σελ. 135, 140), Διευθυντής της Ειδικής Περιφερειακής Υπηρεσίας Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας, ορίζεται Παλαιοανθρωπολόγος, όπως και στο Τμήμα Παλαιοανθρωπολογίας. Κατ’ αναλογία στο Τμήμα Έργων και Μελετών, Γεωλογίας και Παλαιοντολογίας προΐσταται υπάλληλος των κλάδων/ ειδικοτήτων ΠΕ Περιβάλλοντος Γεωλόγων ή ΠΕ Μηχανικών, στο Τμήμα Αρχαιολογίας υπάλληλος του Κλάδου/ ειδικότητος ΠΕ Αρχαιολόγων, στο Τμήμα Συντήρησης υπάλληλος των κλάδων/ ειδικοτήτων ΠΕ Συντηρητών Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης ή ΤΕ Συντηρητών Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης και τέλος στο Τμήμα Διοικητικής και Οικονομικής Υποστήριξης, Φύλαξης και Ασφάλειας προΐσταται υπάλληλος των κλάδων/ ειδικοτήτων ΠΕ Διοικητικών - Οικονομικών και αν δεν υπάρχει, των κλάδων/ ειδικοτήτων ΤΕ Διοικητικού – Λογιστικού (και πάντως όχι Μηχανικών, αφού ουδέποτε πρόκειται να υπάρχει έλλειψη διοικητικών υπαλλήλων).

Το Κεντρικό Αρχαιολογικό και κάθε άλλο Συμβούλιο (Τοπικό ή Μουσείων) όποτε συνεδριάζει με κάποιο παλαιοανθρωπολογικό θέμα απαραίτητο είναι να υπάρχει εισήγηση Παλαιοανθρωπολόγου, ο οποίος συμμετέχει στη συνεδρία.

Η χορήγηση αντιγράφων των γνωμοδοτήσεων και των πρακτικών των συνεδριάσεων οιουδήποτε Συμβουλίου σε πολίτες ή φορείς καθώς και σε ερευνητές επιστημονικού πεδίου δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 3 μήνες. Για το Δ. Σ. της Α.Ε.Ε., ο Πρόεδρος Δρ Άρης Ν. Πουλιανός

ΣΥΝΑΚΟΛΟΥΘΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Για τη δυνατότητα μιας γενικότερης εποπτείας, καθώς και χρήσης σε κειμενογραφική μορφή (word) των αντίστοιχων θεμάτων (με την αναζήτηση λέξεων, αντιγραφή φράσεων κλπ), σας επισυνάπτουμε, εκτός από τις ανωτέρω προτάσεις βελτίωσης, διάφορα ενδεικτικώς συμπληρωματικά στοιχεία (ένα του 1977, ένα του 2003, καθώς και τέσσερα του 2014):

17-10-1977: Το ΠΔ 941, όπου έγινε η «κακή αρχή» σχετικά με τον μέχρι σήμερα παροπλισμό της Παλαιοανθρωπολογίας στο Υπουργείο Πολιτισμού.

13-6-2003: Οργανισμός (2003) ΦΕΚ 146.

22-4-2014: Έγγραφο, που μέχρι στιγμής παραμένει αναπάντητο, προς την αρμόδια Υπηρεσία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας σχετικά με ανθρώπινα οστά, πέραν του κρανίου του Αρχάνθρωπου, από το σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής. Βάσει αυτού του εγγράφου αναδεικνύεται τόσο το ζήτημα της έλλειψης αρμοδιότητας, όσο και της αντίστοιχης νομιμότητας.

03-04-2014: Το Σχέδιο του προτεινόμενου Οργανισμού ΠΔ 75/2014 (πρβλ επίσης: http://www.neapnyka.gr/wp-content/uploads/organismos-2014.pdf).

26-4-2014: Οι παρατηρήσεις μας για τον ισχύοντα Οργανισμό που διέπει τις ΕΠΣ, ενόψει και του υπό σύνταξη νέου ΠΔ, αναφορικά και με τη διαδικτυακή παραπληροφόρηση του κοινού για τις δραστηριότητες των ΕΠΣ.

30-4-2014: Οι σκόπιμες διαστρεβλώσεις της ΕΠΣΒΕ σχετικά με το προσωπικό και το έργο της, όπου υπηρετούν 9 Αρχαιολόγοι και κανένας Παλαιοανθρτωπολόγος (ενώ στην ΕΠΣΝΕ 18 Αρχαιολόγοι - συνολικά σε αμφότερες τις ΕΠΣ 88 υπάλληλοι). Περιττό να ειπωθεί πως δεν υπήρξε κάποια απάντηση επί του θέματος.