Εκτüς απü την ανÜρτηση στο You Tube με σαρωμÝνες εικüνες απü το περιοδικü «ΝΕΑ ΦΟΡΜΙΓΞ» του Üρθρου της 10 Σεπτεμβρßου 1922 του Γεωργßου Ν. Πουλιανοý, θεωρÞθηκε σκüπιμο να δοθεß στο κοινü το ßδιο Üρθρο ψηφιοποιημÝνο επßσης κειμενογραφικÜ:
Ο χορüς της Ικαρßας
(¼ταν) οι Ιταλοß κατελÜμβανον τα Üλλα δωδεκÜνησα, η Ικαρßα επανεστÜτησε κατÜ των Τοýρκων και μετÜ τινας μÜχας συνÝλαβε την εκεß ΤουρκικÞν φρουρÜν και την απÝστειλε εις την ΑνατολÞν. (Σημ: Δηλ. δεν κακοποßησαν τους Τοýρκους στρατιþτες. Το ßδιο Ýκαναν οι Ικαριþτες υπü τον ¢ρη Πουλιανü το 1943 με τους Ιταλοýς αιχμαλþτους, τους οποßους απÝστειλαν στη ΣÜμο. Ο σεβασμüς στη ζωÞ εßχε διαφορετικÝς πολιτιστικÝς καταβολÝς σε κÜθε λαü).
Η επανÜστασις αýτη εγÝνετο την 17η Ιουλßου 1912 και εχρησßμευσε τρüπον τινÜ ως καλüς οιωνüς των κατüπιν νικηφüρων πολÝμων του Ýθνους μας. ΔιετÞρησε δε ελεýθερον πολßτευμα υπü τον τßτλον «ΕλευθÝρα ΙκαριακÞ Πολιτεßα» επß 5 περßπου μÞνας, οπüτε απεσταλμÝνοι αυτÞς Þλθον προς την μητÝρα ΕλλÜδα και εζÞτησαν την Ýνωσιν μετ’ αυτÞς, Þτις και εγÝνετο αμÝσως τη 3η Νοεμβρßου του αυτοý Ýτους.
Επß τη ευκαιρßα της δημοσιεýσεως του γνησßου τοπικοý χοροý της Ικαρßας, περιγρÜφω τοýτον εν συντομßα.
Ο Ικαριακüς χορüς εßνε αρχαßος ελληνικüς χορüς, διασωθεßς ακÝραιος κατÜ παρÜδοσιν μÝχρι της σÞμερον.
Ως γνωστüν οι ελληνικοß χοροß Ýχουσι τρßα στοιχεßα, Þτοι το Üσμα, το μÝλος και τον ρυθμüν. Δυστυχþς üμως ο Ικαριακüς χορüς στερεßται του Üσματος. Τοýτο αποδοτÝον εις την δουλεßαν των Τοýρκων, κατÜ την οποßαν οι κÜτοικοι δεν θα ηδýναντο να εκφρÜζωσιν ελευθÝρως το εθνικüν αυτþν αßσθημα, üπως εκφρÜζεται τοýτο εις τους Üλλους ελληνικοýς χοροýς δια του Üσματος.
Το μÝλος του χοροý τοýτου ανÜγεται εις τον φýσει ελληνικüν τρüπον, τον Δþριον (Σημ: αλλÜ και Ιüνιο) και εκφρÜζεται δια της πενταχüρδου λýρας (Νη, πα, Βου, Γα, Δι, Κε με βÜσιν και κατÜληξιν του φθüγγου πα).
Ο ρυθμüς του χοροý
Ο Ικαριακüς χορüς εßναι κýκλιος και αποτελεßται απü Ýξ πατÞματα, ως εμφαßνονται και καθορßζονται ταýτα δια των αριθμþν, χορεýεται δε εις üλην την νÞσον γενικþς, εις üλας τας πανηγýρεις, τας εορτÜς, εις την ΛαμπρÜν, εις τους γÜμους και λοιπÜς διασκεδÜσεις. Διαιρεßται εις δýο μÝρη, εις την εισαγωγÞν και τον κυρßως χüρον. Και κατÜ μεν την εισαγωγÞν ο χορüς Üρχεται δια σιγανþν βημÜτων, απü δε του κυρßως χοροý αρχßζουσι ταχýτερα και ζωηρüτερα και με επιδεικτικþτερα βÞματα.
Και επειδÞ ανÝφερα üτι χορεýεται και εις τας πανηγýρεις, ας μοι επιτραπÞ να εκθÝσω εν ολßγοις πως γßνονται αýται εν τη νÞσω μας κατ’ αρχαßαν συνÞθειαν.
¼ταν μßα εκκλησßα εορτÜζη, οι επßτροποι της εορταζοýσης εκκλησßας προμηθεýονται 30 - 60 τρÜγους και κριοýς, αναλüγως της συρροÞς των προσκυνητþν (εßναι σημειωτÝον οι ΙκÜριοι πολý φιλÝορτοι), τους οποßους σφÜζουσι και βρÜζουσι κατÜ μεγÜλα τεμÜχια εντüς 4 - 6 λεβÞτων πλησßον της Εκκλησßας κατÜ αρχαßαν συνÞθειαν. ¢ρτους και οßνον συνεισφÝρουσιν οι ενορßται της εορταζοýσης εκκλησßας, Þ αυτÞ αýτη εÜν ευπορÞ.
ΜετÜ το τÝλος της λειτουργßας Üπαντες οι προσκυνηταß πορεýονται προς το μÝρος εκεßνο, üπου ευρßσκονται πλÝον σωρηδüν τα βρασμÝνα κρÝατα, οι Üρτοι παραπλεýρως και ο συναχθεßς οßνος εντüς πßθων.
Η διανομÞ εις τους προσκυνητÜς γßνεται ως εξÞς. ¸καστος προσκυνητÞς θα πληρþση ωρισμÝνον ποσüν χρημÜτων και θα λÜβη παρÜ της ΕπιτροπÞς Ýνα Üρτον ολüκληρον, βÜρους μιÜς οκÜς περßπου, και ωρισμÝνον ποσüν βραστοý κρÝατος εις τεμÜχια, τα οποßα üλα ομοý (Üρτος, κρÝας και οßνος) ονομÜζονται «Πρüθεσις». Εßς ορßζεται ως γραμματεýς της Εκκλησßας, καθÞμενος εκεß πλησßον, ο οποßος γρÜφει εις «τευτÝριον» πÜντας τους αγορÜζοντας «Πρüθεσιν» και τους οποßους ο εφημÝριος της Εκκλησßας μνημονεýει κατüπιν εν τη θεßα λειτουργßα κατÜ την ΜεγÜλην Εßσοδον, λÝγων «και υπÝρ των προθεσαρÝων» κλπ.
Οι πτωχüτεροι δεν αγορÜζουσιν ολüκληρον «πρüθεσιν», αλλ’ ημßσειαν, Þτοι το Þμισυ του Üρτου και ανÜλογον κρÝας. Οýτοι üμως οýτε γρÜφονται οýτε μνημονεýονται ως «προθεσαρÝοι».
Εις Üπαντας γενικþς τους προσκυνητÜς διανÝμεται ο οßνος και ο ζωμüς δωρεÜν παρÜ της Εκκλησßας εις πινÜκια και δοχεßα αυτÞς.
Η Εκκλησßα προηγουμÝνως θα Ýχη ετοιμÜση πρüχειρον κοινÞν τρÜπεζαν εκ σανßδων, εστρωμÝνην επß του εδÜφους και στηριζομÝνην επß δýο λßθων εις τα Üκρα. Ως καθßσματα χρησιμοποιοýσι συνÞθως λßθους.
¢παντες οι προσκυνηταß κÜθηνται κατÜ σειρÜν και τρþγουσιν. Υπηρετοýνται δε παρ’ ενοριτþν της εορταζοýσης Εκκλησßας, διοριζομÝνων αμισθεß υπü της ΕπιτροπÞς. Και Üλλος μεν φÝρει προς τους εσθßοντας ζωμüν, Üλλος δ’ οßνον, üσον αν θελÞση, Ýκαστος προσκυνητÞς.
ΜετÜ το φαγητüν Üδονται διÜφορα Üσματα, (κυρßως ανατολικÜ), Üτινα συνοδεýονται υπü εγχωρßων οργÜνων, ως η τρßχορδος λýρα και ο Üσκαυλος, ο καλοýμενος τοπικþς «τσαμπουνοφυλÜκα». Ακολοýθως Üρχεται ο χορüς.
Ο χορüς
Εις τον χορüν λαμβÜνουσι μÝρος οι βουλüμενοι εκ των προσκυνητþν, νÝοι, νÝαι, Üνδρες, γυναßκες και γηραλÝοι εισÝτι. ΚατÜ συνÞθειαν üμως πρþτον χορεýουσιν οι Üνδρες. Εξ üλων αυτþν εßς θα σýρη τον χορüν, πÜντες δε οι Üλλοι χορεýοντες ακολουθοýσι με μεγÜλην προσοχÞν τα βÞματα του σýροντος τον χορüν, φροντßζοντες να χορεýωσι πÜντες ομοιμüρφως.
ΚατÜ τον χορüν οι Üνδρες θÝτουσι τας χεßρας των ο εßς επß του þμου του Üλλου. Μüνον ο σýρων τον χορüν Ýχει ελευθÝραν την δεξιÜν, ßνα φÝρη εις επαφÞν τον αντßχειρα μετÜ του μεσαßου δακτýλου παρÜγεται δ’ οýτω κρüτος τις των δακτýλων ρυθμικþς, επß των τριþν πρþτων πατημÜτων του χοροý, ενüς κτýπου αναλογοýντος εις Ýκαστον πÜτημα. Τα υπüλοιπα τρßα πατÞματα μÝνουσιν εν σιωπÞ.
¼ταν παρÜγηται ο Þχος των δακτýλων της δεξιÜς χειρüς, αýτη εßναι υψωμÝνη προς τα πλÜγια και δεξιÜ. Ο σýρων τον χορüν διατηρεß αýτην υψωμÝνην εις δýο και τρεις περιüδους χορευτικÜς των Ýξ βημÜτων. ΜετÜ τοýτο θÝτει αυτÞν επß της ισχýος, δÞθεν ως να αναπαυθÞ, και με τους δακτýλους προς τα üπισθεν.
Ο λυριστÞς, Þ ο παßζων τον Üσκαυλον, ßσταται Ýσωθεν του χοροý με μÝτωπον προς τον σýροντα τον χορüν και παρακολουθεß αυτüν, προσÝχων εις τον ρυθμüν του μÝλους. ¼ταν δε ο σýρων τον χορüν κουρασθÞ, τüτε αναλαμβÜνει ο δεýτερος, ο δε πρþτος μεταβαßνει εις το Üλλο Üκρον του χοροý (το οποßον λÝγεται και πÝταλο) Þ και αναπαýεται, αποχωρþν του χοροý. ¼ταν αποκÜμη και ο δεýτερος, τüτε Ýρχεται ο τρßτος και οýτω καθεξÞς.
¼ταν χορεýωσι μüναι των αι γυναßκες, η μßα εξ αυτþν θα σýρη τον χορüν. Κρατοýνται δε αýται με τας χεßρας σταυροειδþς Ýμπροσθεν, οýτως þστε η μεν δεξιÜ χειρ της συροýσης τον χορüν κρατεß την δεξιÜν της τρßτης και οýτω καθεξÞς. ΚÜποτε η δεξιÜ της πρþτης αφÞνεται ελευθÝρα, την οποßαν υψþνουσα αýτη προς τα δεξιÜ και ολßγον πλαγßως περιστρÝφει αυτÞν, κρατοýσα λευκüν μανδÞλιον και δßδουσα τρüπον τινÜ περισσοτÝραν τüνωσιν εις τον χορüν. Κατüπιν θÝτει ταýτην επß της ισχýος, üπως και ο ανÞρ. Την þραν καθ’ Þν η δεξιÜ χεßρ της πρþτης εßναι ελευθÝρα η δευτÝρα κρατεß αυτÞν εκ του ενδýματος.
Ο λυριστÞς
Ο λυριστÞς εßναι ο δßδων τον ρυθμüν, την ζωÞν του χοροý. Οýτος λαμβÜνει θÝσιν, ως εßπομεν, Ýσωθεν του χοροý και με μÝτωπον προς τον σýροντα τον χορüν και παρακολουθεß αυτüν με πλÜγια βÞματα προς τα αριστερÜ. Κατ’ αρχÜς θα εκτελÝσει την εισαγωγÞν του χοροý 4κις και 5κις, Ýως üτου Üπαντες οι χορευταß εξοικειωθþσι προς τον ρυθμüν, αρχßζοντες κατÜ πρþτον τους βηματισμοýς ησýχως και ομαλþς.
¼ταν δε ο λυριστÞς αρχßση τον κυρßως χορüν, τüτε οι χορευταß αρχßζουσι τα βÞματα πολý ζωηρüτερον και ολßγον πηδηκτÜ. ΚατÜ τον αυτüν τρüπον χορεýουσιν και αι γυναßκες. Ο λυριστÞς üμως, ßνα μη κουρÜζηται παßζων και παρακολουθþν τον χορüν καθ’ üλας τας þρας, κÜθηται κατüπιν εν τω μÝσω του κýκλου.
Οýτος εßναι ο αρχαßος χορüς της ιδιαιτÝρας μου πατρßδος Ικαρßας, ο γνÞσιος. Τελευταßως üμως εδημιουργÞθηκαν παρÜ νεωτÝρων τινþν Ικαρßων λυριστþν και νÝων χορευτþν Üλλαι μελωδικαß γραμμαß εν μÝρει, ως και πρüσθετα τινÜ βÞματα, τα οποßα ουδüλως σχετßζονται με τον αρχαßον γνÞσιον χορüν.
Τον υπ’ εμοý δημοσιευüμενον Ικαριακüν χορüν Ýγραψε και κατÝστρωσεν εις βÞματα ο κ. Γ. ΠαπαγαρουφÜλης, κατÜ το παßξιμον του διασÞμου λυριστοý κ. ΙωÜννου Αμοργινοý.
Παρακαλþν να δεχθÞτε την διαβεβαßωσιν του προς υμÜς βαθυτÜτου σεβασμοý μου, διατελþ μετÜ τιμÞς ο μαθητÞς σας,
Γεþργιος Ν. Πουλιανüς, Εν Ικαρßα τη 10η Σεπτεμβρßου 1922