Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΗ ΠΟΥΛΙΑΝΟΥ
Ύστερα από την περιήγηση στις προηγούμενες ιστοσελίδες είναι νομίζουμε περιττό να αποσαφηνισθεί περισσότερο η μέγιστη προσφορά τού έργου τού Δρ. Άρη Πουλιανού και της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος. Αναμενόμενα επίσης είναι ο φθόνος και η πίκρα όσων οι θεωρίες αντικρούστηκαν δια παντός. Η πολεμική όμως που τελικά ασκήθηκε σ’ αυτό το έργο έφθασε πολλές φορές σε τέτοια πρωτόγνωρη αγριότητα που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί εύκολα. Γι’ αυτό θεωρούμε σκόπιμο να δοθεί ένα σύντομο ιστορικό τού πώς διαπλέκεται αυτός ο πόλεμος τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες ανάμεσα στις διάφορες ανακαλύψεις και τα αντίστοιχα συμβάντα που τις συνοδεύουν.
Το 1960 ο Άρης Πουλιανός δημοσιεύει στη Μόσχα τη διδακτορική του διατριβή «Η Προέλευση των Ελλήνων» με τα πιο εγκωμιαστικά σχόλια τόσο από επιστήμονες του τότε ανατολικού, όσο και του δυτικού κόσμου. Ένα χρόνο αργότερα στην Ελλάδα το έργο υποδέχονται με ανυπόκριτη χαρά οι καθηγητές τού Παν/μίου Αθηνών και μέλη τού Δ.Σ. της Ελληνικής Ανθρωπολογικής Εταιρείας, Ι. Κούμαρης, Β. Βαλαώρας, Χ. Μαλτέζος κ.ά.. Το 1962 σε έκτακτη συνεδρία τού απονέμεται ειδικό βραβείο και αποστέλλεται στη Μόσχα ο καθηγητής Μαλτέζος για να τον προσκαλέσει εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης να αναλάβει έδρα ανθρωπολογίας.
Οι Σοβιετικοί σε μία προσπάθεια να μην χάσουν έναν πολλά υποσχόμενο επιστήμονα διαθέτουν στον Άρη Πουλιανό άδειες ανθρωπολογικών μελετών σε πολλά κράτη του πρώην ανατολικού μπλόκ και του προτείνουν να αναλάβει τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας και Αρχαιολογίας της Ακαδημίας τού Τουρκμενιστάν. Η νοσταλγία όμως της πατρίδας και η ανεύρεση του προϊστορικού κρανίου στο σπήλαιο Πετραλώνων επέσπευσαν την επιστροφή του στην Ελλάδα.
Από τον Ιανουάριο του 1965 βρίσκεται πλέον μόνιμα κοντά στο επιστημονικό υλικό τού άμεσου ενδιαφέροντός του. Ξεκινάει με τη μελέτη των Κρητών, των Σαρακατσάνων και του σπηλαίου Πετραλώνων ως επιστημονικός σύμβουλος του τότε Υπουργείου Συντονισμού. Διορίζεται με άλλους καθηγητές στη Διοικούσα Επιτροπή του νεοσύστατου Πανεπιστημίου Πατρών και προτείνει την ίδρυση έδρας Βιολογίας και Ανθρωπολογίας. Οι προτάσεις του γίνονται ομόφωνα δεκτές.
Το 1967, ο Πρωθυπουργός Π. Κανελλόπουλος, στις 18 μέρες που κυβέρνησε (3-4 έως 21-4), εν μέσω τεραστίων προβλημάτων, βρήκε τον καιρό να ασχοληθεί προσωπικά και να καθαιρέσει τον Άρη Πουλιανό (μαζί με τον καθηγητή Μαθηματικών Σ. Ζερβό) από τη Διοικούσα Επιτροπή. Αντικαθίσταται από τον Κ. Κριμπά. Καταργείται έκτοτε και η έδρα Ανθρωπολογίας τού Παν/μιου Πατρών.
Μετά την επιβολή τής δικτατορίας ο Άρης Πουλιανός φυλακίζεται στην Γενική Ασφάλεια (με έντονα αρνητικές συνέπειες για την οικογένειά του) και κατόπιν εξορίζεται στη Γυάρο και τη Λέρο. Στο μεταξύ η είδηση της σύλληψης μαθεύτηκε στο εξωτερικό από ένα συγκρατούμενό του Φινλανδό φοιτητή, ο οποίος περιέγραψε τα της φυλάκισής του σε μια σκανδιναβική εφημερίδα (HELSINGEN SAANOMAT, 16-8-1967). Στην Ουάσιγκτον η εξόριστη Μελίνα Μερκούρη με άλλους Έλληνες της διασποράς διαδηλώνει με πανώ για την απελευθέρωσή του. Αποφυλακίζεται τον ίδιο χρόνο, κυρίως ύστερα από τη διεθνή κατακραυγή μελών τής Παγκόσμιας Ένωσης Ανθρωπολόγων, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν με διάφορες επιστολές προς τους δικτάτορες.
Το 1968 κατόρθωσε σε πείσμα των καιρών, όπως προαναφέρθηκε, ως Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας να προβεί στην πρώτη ανασκαφή τού σπηλαίου Πετραλώνων. Η ανασκαφή διακόπτεται εντός μηνός με διαταγή τού Γενικού Εφόρου Αρχαιοτήτων Σ. Μαρινάτου, αποστέλλοντας για το σκοπό αυτό τον Έφορο Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Θεσσαλονίκης Φ. Πέτσα και τον καθηγητή Αρχαιολογίας Γ. Δεσποίνη στα Πετράλωνα. Τον ίδιο χρόνο, ύστερα από έντονη παρέμβαση του Ι. Κούμαρη, επιτρέπεται στον Άρη Πουλιανό η μετάβαση στο 8ο Παγκόσμιο Συνέδριο Ανθρωπολογίας και Εθνολογίας στο Τόκιο με ανακοίνωση σχετικά με την καταγωγή των βαλκανικών λαών, όπου εκλέγεται Αντιπρόεδρος του Συνεδρίου. Εκ μέρους τής αντιπροσωπείας τού Καναδά τού προσφέρεται η έδρα Ανθρωπολογίας στο Παν/μιο του Τορόντο και η διεύθυνση τού τμήματος Ανθρωπολογίας τού Εθνικού μουσείου τού Καναδά με ειδική αποστολή τη μελέτη των Ινδιάνων τής Αμερικής. Ο Άρης Πουλιανός επιλέγει να παραμείνει στην Ελλάδα, κοντά στο ανθρωπολογικό υλικό των μελετών του.
(Σε πρόσφατη επίσκεψη, στις 11-10-1999, στο σπήλαιο και Μουσείο Πετραλώνων η Δήμαρχος του Τορόντο έγραψε στο βιβλίο εντυπώσεων: "Η απώλεια για τον Καναδά το 1968 απέβη τελικά ευεργέτημα για όλη την ανθρωπότητα. Σας ευχαριστούμε Δρ. Πουλιανέ που μας δείξατε τις απαρχές του κόσμου μας. Ήταν μεγάλη μας τιμή να μας ξεναγήσετε εσείς. Βαρβάρα Χώλ").
Το 1969-71, αν και άμισθος, συνεχίζει, με τη στήριξη βασικά τής οικογένειάς του, τις ανθρωπολογικές έρευνες σε κατοίκους από τα Δωδεκάνησα, τις Σποράδες και το Ιόνιο. Εκδίδει την «Καταγωγή των Κρητών» και ιδρύει την Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος. Αναλαμβάνει την ανθρωπολογική εκπαίδευση των Θ. Πίτσιου, Δ. Κούρτοβικ, Ν. Πουλιανού και Ν. Ξηροτύρη. Οι τρεις πρώτοι υπό την καθοδήγησή του ολοκληρώνουν τις μεταπτυχιακές τους σπουδές, στη Γερμανία, στην Πολωνία και στην Ιταλία αντίστοιχα. Προβαίνει σε μελέτες τού παλαιοανθρωπολογικού υλικού των αρχαιολογικών ανασκαφών τού Γ. Παπαθανασόπουλου στο Διρό Μάνης και του Γουίλιαμ Μακ Ντόναλντ στο Πεταλίδι Μεσσηνίας. Και στις δύο ανασκαφές παρεμβαίνει εκ νέου ο Μαρινάτος απαγορεύοντας τη συνέχιση των μελετών. Επίσης, στέλλει τον υπάλληλό του Γ. Τζεδάκι να αποσπάσει από τα χέρια τού Άρη Πουλιανού, ενώ ακόμη το συντηρούσε και το μελετούσε, το κρανίο τού Μινωικού Μικροκέφαλου, το οποίο στη συνέχεια κατέληξε παράνομα στο εξωτερικό (βλ. 1997). Αποκαλύπτεται έτσι για ποια συμφέροντα κόπτεται πρωτίστως η Αρχαιολογική Υπηρεσία.
Το 1972 σε συνέντευξη τύπου ο Άρης Πουλιανός καταγγέλλει τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων ότι αναίτια απαγορεύει την έρευνα σε έναν Έλληνα επιστήμονα τη στιγμή που ξένοι Ανθρωπολόγοι (ένας Γερμανός, ένας Τούρκος κ.ά.) έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση σε ανάλογα ευρήματα. Αυτή η καταγγελία ήταν η μόνη που επί χούντας έφτασε μέχρι τα ΜΜΕ και είχε μάλιστα αρκετές συνέχειες, αλλά δεν έφερε κανένα αποτέλεσμα.
Το 1973 ο Άρης Πουλιανός μεταβαίνει στο 9ο Παγκόσμιο Συνέδριο Ανθρωπολογίας και Εθνολογίας στο Σικάγο όπου ανακοινώνει τα συμπεράσματά του για τους Σαρακατσάνους.
Με την πτώση της χούντας το 1974 επανέρχεται στις έρευνές του στο σπήλαιο Πετραλώνων, ύστερα από άδεια του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, του οποίου προΐσταται ο Γενικός Έφορος Αρχαιοτήτων και Αντιπρόεδρος της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος Ν. Κοντολέων. Οι ανασκαφές των επόμενων ετών αποδίδουν πλήθος νέων συνταρακτικών συμπερασμάτων.
Από το 1979 και μετά ένας καθηγητής Γεωλογίας της Αθήνας και ένας τής Θεσ/νίκης αναλαμβάνουν μαζί με μερίδα του ημερήσιου τύπου εκστρατεία εναντίον του (βλ. σχετικό κατάλογο τύπου). Οι περισσότερες απαντήσεις της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος δεν περνάνε στις αντίστοιχες στήλες.
Τον ίδιο χρόνο και παρά το μποϋκοτάζ των ως άνω καθηγητών η Πανευρωπαϊκή Ένωση Ανθρωπολόγων υποστηρίζει στην Τσεχοσλοβακία με 19 ψήφους τον Άρη Πουλιανό και την υποψηφιότητα της Ελλάδος, έναντι 2 της Γερμανίας, για τη διοργάνωση του 3ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Ανθρωπολογίας στα Πετράλωνα (1982). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στην Πράγα την υποψηφιότητα της Ελλάδας υπονομεύει χάριν της Γερμανίας (βλ. "Ελευθεροτυπία" 16-9-1979) ο Ν. Ξηροτύρης και έκτοτε αναλαμβάνει θέσεις σε διάφορα Παν/μια της χώρας. Επίσης, σε μία ανεπιτυχή προσπάθειά του να αντικρούσει την επιστημονική ομάδα Πουλιανού για την ηλικία τού κρανίου τού Αρχανθρώπου, προβαίνει σε απίστευτες φθορές επί του ευρήματος. Η σχετική καταγγελία μέχρι σήμερα δεν διερευνάται από το αρμόδιο Υπουργείο Πολιτισμού.
1980-81. Αξιοποιείται τουριστικά το σπήλαιο Πετραλώνων και ανεγείρεται παράπλευρα το πρώτο εν λειτουργία Ανθρωπολογικό Μουσείο της χώρας, με χρήματα της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος (πάνω από 100 εκ. δρχ.) και επιδότηση από τον ΕΟΤ (23 εκ.). Το χώρο επισκέπτονται οι πρώην Πρόεδροι της Γαλλίας Ζισκάρ Ντ’Εστέν και της Ελλάδας Κωνσταντίνος Καραμανλής, οι οποίοι συγχαίρουν την ανασκαφική ομάδα Πουλιανού για το έργο της. Ο καθηγητής αρχαιολογίας Σ. Δάκαρης, παρουσιάζοντας τον Άρη Πουλιανό στην αίθουσα της Συγκλήτου τού Παν/μιου Ιωαννίνων ανέφερε χαρακτηριστικά: "η εργασία τού Πουλιανού είναι σαν ένας βράχος που πέφτει στη λίμνη μας να ταράξει τα νερά".
Το 1982 στο Ανθρωπολογικό Μουσείο Πετραλώνων διοργανώνεται το 3ο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ανθρωπολογίας, υπό την προεδρία τού Άρη Πουλιανού. Η Υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη παραχωρεί άδεια ανασκαφών αορίστου διαρκείας τόσο για όλη τη Χαλκιδική, όσο και για τη λεκάνη τής Πτολεμαΐδας.
Ξαφνικά, το 1983 απαγορεύεται ξανά στον Άρη Πουλιανό και σε κάθε μέλος της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος η πρόσβαση στις ανασκαφές από τον τότε Διευθυντή Αρχαιοτήτων Γ. Τζεδάκι. Τραμπούκοι επιτίθενται στην ανασκαφική ομάδα, στις 18-8-1983, οι οποίοι προσλαμβάνονται στις 25-8-1983 ως υπάλληλοι του ΕΟΤ (!) με αναδρομική ισχύ (και στη συνέχεια, το 1999, ως υπάλληλοι του ΥΠ.ΠΟ). Πρόκειται για πρωτοφανή περίπτωση εκμίσθωσης τραμπούκων από το κράτος. Η Εταιρεία προσφεύγει στα Δικαστήρια τόσο για τις επιθέσεις, όσο και για τη νέα απαγόρευση των ερευνών, με κύρια επιχειρήματα: τις φθορές που απειλούν το σπήλαιο και τα ευρήματα, αλλά και την υπεράσπιση των πνευματικών της δικαιωμάτων. Ο υποκινητής των τραμπούκων καταδικάζεται στο Πρωτοδικείο, ενώ στο Εφετείο δηλώνει μεταμέλεια και συγχωρείται. Οι αυτουργοί των συκοφαντιών που προαναφέρονται (βλ. 1979) απαλλάσσονται στο Δικαστήριο «διότι στα δημοσιεύματά τους ετέλουν εν αγνοία των ανακριβειών που έγραφαν».
1984: Σε έλεγχο του Υπουργείου Οικονομικών, επί υπουργίας Δ. Τσοβόλα, διαπιστώνεται ότι τα ποσά που δαπάνησε η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος είναι περισσότερα από τις επιδοτήσεις του ΕΟΤ. Παρ’ όλα αυτά ο ΕΟΤ καταθέτει μήνυση κατά του Άρη Πουλιανού για ατασθαλίες.
Το 1987 απολύεται από το χώρο του σπηλαίου ως «πουλιανικός» ο Χρήστος Σαρηγιαννίδης, ο άνθρωπος που βρήκε το κρανίο τού Αρχανθρώπου. Το κράτος στον άνθρωπο που οφείλει τιμές, του στερεί ακόμη και τη σύνταξη. Κλείνει για το κοινό το Ανθρωπολογικό Μουσείο. Με επικεφαλής τον Γ. Τζεδάκι σχηματίζεται επιτροπή για το σπήλαιο Πετραλώνων, εν αγνοία και απουσία τής Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος, και σπαταλούνται 120 εκ. δρχ χωρίς κανένα έργο.
1994. Ο παραπάνω Διευθυντής Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, παραπληροφορώντας το Υπηρεσιακό Συμβούλιο, αποσπά από την Υπηρεσία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας στην Υπηρεσία Εναλίων (υποβρυχίων) Αρχαιοτήτων, τον μόνο διδάκτορα Παλαιοανθρωπολογίας που διαθέτει το Υπουργείου Πολιτισμού Νίκο Πουλιανό. Στόχος είναι να αχρηστευθεί με κάθε μέσο η ίδια η Υπηρεσία. Το αρμόδιο Δικαστήριο έκρινε παράνομη αυτή τη μετάθεση. Εντός Υπουργείο Πολιτισμού έπεσε «αμείλικτος πέλεκυς» και ο Γ. Τζεδάκις αναλαμβάνει ακόμη υψηλότερες θέσεις, πρώτα του Γενικού Διευθυντή Αρχαιοτήτων και μετά του Προέδρου μίας Εταιρείας διαχείρισης της ελληνικής αρχαιολογικής περιουσίας (βλ.1997). Επίσης, ο Γ. Τζεδάκις τίθεται επικεφαλής μιας νέας «επιτροπής επανέκθεσης» των ευρημάτων του Μουσείου Πετραλώνων, η οποία χρηματοδοτείται μόνο για τη σχετική προμελέτη με 10 εκ. δρχ (!). Άγνωστο παραμένει πόσο μπορεί να κόστισε η ίδια η μελέτη. Αποκαλύπτεται έτσι ένας από τους λόγους που είχε κλείσει το Μουσείο το 1987 και περίπου 1.000.000 επισκέπτες δεν μπόρεσαν να επισκεφθούν τα ευρήματά του.
Από την εργασία μίας μεταπτυχιακής φοιτήτριας του Παν/μίου Θεσ/νίκης διαπιστώνεται ότι 700 και πλέον σημαντικότατα ευρήματα του σπηλαίου Πετραλώνων έχουν καταλήξει (από το 1968) με τις ευλογίες τού ίδιου Παν/μίου στα εργαστήρια παλαιοντολογίας στο Ανόβερο της Γερμανίας. Η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος προβαίνει σε καταγγελία στο Υπουργείο Πολιτισμού. Το Παν/μιο Θεσ/νίκης «αντιδρά άμεσα» και ανακηρύσσει την ίδια μεταπτυχιακή φοιτήτρια σε καθηγήτρια. Παρά το γεγονός ότι σχετικά ρεπορτάζ βλέπουν το φως τής δημοσιότητας σε εφημερίδες όλου του πολιτικού φάσματος, το Υπουργείο Πολιτισμού αποφεύγει να προβεί σε έναν ουσιαστικό έλεγχο των καταγγελιών.
1996. Ύστερα από 12ετή δικαστικό αγώνα τα ελληνικά Δικαστήρια όλων των βαθμών (Πρωτοδικείο, Εφετείο και Άρειος Πάγος) αποφαίνονται ότι ο ΕΟΤ μαζί με το Υπουργείο Πολιτισμού παράνομα απέβαλαν το 1983 την Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος και ότι «για το συμφέρον τού ελληνικού Δημοσίου» η Εταιρεία πρέπει να επανέλθει στο χώρο των ανασκαφών της. Όμως, η Διοίκηση όχι μόνο δεν συμμορφώνεται, αλλά συνεχίζει την προηγούμενη αντιεπιστημονική και παράνομη δράση της.
1997. Ύστερα από νέα προσφυγή, για μη εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Αθηνών διατάσσει την αποβολή τού ΕΟΤ και την επανεγκατάσταση της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος στο σπήλαιο Πετραλώνων. Αμέσως μετά ο τότε Υπουργός Πολιτισμού Ευ. Βενιζέλος εκδίδει ανήκουστη απόφαση με την οποία απαγορεύει στον Άρη Πουλιανό και στα μέλη τής Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος να «πλησιάσουν» (!) στο χώρο τού σπηλαίου, καλώντας την τοπική αυτοδιοίκηση να αντιδράσει. Δεν εγνώριζε ο συνταγματολόγος καθηγητής ότι τις δικαστικές αποφάσεις δεν μπορεί να ανατρέψει ούτε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας; Τελικά, εν ονόματι του ελληνικού λαού, τον Μάιο του 1997 η Εισαγγελία Θεσ/νίκης εγκαθιστά εκ νέου, αλλά και εν μέσω βιαιοπραγιών εναντίον του Άρη Πουλιανού, την Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος στο χώρο τού σπηλαίου.
Με την επανεγκατάστασή της διαπιστώνεται η απώλεια σημαντικών ευρημάτων, ημερολογίων ανασκαφών, καθώς και η εκτέλεση λαθρανασκαφών, τα ευρήματα των οποίων είναι άγνωστο πού έχουν καταλήξει και πότε θα φιγουράρουν πιθανότατα ως «λάφυρα» σε κάποιο ξένο μουσείο. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι παράνομοι υπάλληλοι του ΕΟΤ κατά το χρόνο τής εκδίκασης και απουσίας τής Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος, και υπό την πλήρη ανοχή τού Υπουργείου Πολιτισμού, είχαν εγκαταστήσει… χοιροστάσιο και εκτροφείο ορτυκιών στο χώρο του σπηλαίου και των εγκαταστάσεων του Ανθρωπολογικού Μουσείου!
Ο ΕΟΤ σε μία απέλπιδα προσπάθεια να καταστήσει ανενεργές τις Αποφάσεις των Δικαστηρίων, διατάσσει μες στο κατακαλόκαιρο τη διακοπή τηλεπικοινωνιών και ύδρευσης, εκθέτοντας την Ελλάδα (ακόμη και για θέματα στοιχειώδους υγιεινής, πυρασφάλειας κλπ.) στα μάτια των ξένων και Ελλήνων επισκεπτών. Επιπλέον δεν αποστέλλει, όπως είχε υποχρέωση, στο ταμείο τού σπηλαίου εισιτήρια για να μην υπάρχουν έσοδα, έτσι ώστε να αναγκαστεί η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος να εγκαταλείψει το χώρο λόγω δυσβάστακτων λειτουργικών δαπανών. Οι βλάβες αυτές αποκαθίστανται τελικά το 1998 με νέες αποφάσεις τής ελληνικής Δικαιοσύνης.
Την άνοιξη του 1997 επαναπατρίστηκε και το σημαντικότατο εύρημα του κρανίου τού Μινωικού Μικροκέφαλου που είχε φυγαδευτεί επί Μαρινάτου το 1971 στη Βιέννη με το πρόσχημα της μελέτης. Το κρανίο αυτό αναζήτησε μετά την πτώση της χούντας ο Άρης Πουλιανός για να συνεχίσει τη μελέτη του. Το 1982 πληροφορήθηκε ότι αυτό βρίσκεται στα χέρια Γερμανού ανθρωπολόγου και ζήτησε από το Υπουργείο Πολιτισμού να ερευνήσει σχετικά. Οι κρατικοδίαιτοι υπάλληλοί του, με πρωτοστατούντα το Γ. Τζεδάκι, επιδεικτικά αδιαφόρησαν επί σειρά ετών και επί διαφόρων κυβερνήσεων. Ο μόνος δρόμος τού Άρη Πουλιανού για τη διασφάλιση του ελληνικού Δημοσίου ήταν και πάλι η προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Τελικά ύστερα από πολυετείς ανακρίσεις, με εντολή των Δικαστικών Αρχών και δυστυχώς όχι το ενδιαφέρον του Υπουργείου Πολιτισμού (το οποίο προφανώς αποποιείται τις αρμοδιότητές του), το εύρημα επέστρεψε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Το Δεκέμβριο του 1997 ο τότε Υπουργός Πολιτισμού Ευ. Βενιζέλος προωθεί ένα «πολυνομοσχέδιο» (Ν. 2557) με «φωτογραφική» τροπολογία κατά της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος. Την τροπολογία αυτή ακύρωσε αμέσως το Συμβούλιο της Επικρατείας. Γίνεται έτσι αντιληπτό πως, όταν σε κάποιους δεν αρέσουν οι Δικαστικές Αποφάσεις αλλάζουν τους Νόμους. Είναι να απορεί κανείς γιατί δεν καταργούνται απευθείας τα ίδια τα Δικαστήρια. Η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος προσέβαλε τις σχετικές νομοθετικές διατάξεις ως αντισυνταγματικές και η υπόθεση εκδικάζεται ενώπιον του 5ου Τμήματος του Συμβουλίου της Επικράτειας.
Το 1998 η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος ανακοινώνει την ανακάλυψη ενός ευρήματος στη λεκάνη της Εορδαίας, του «Πρωτόγλυπτου της Μακεδονίας», που ίσως είναι το αρχαιότερο γλυπτό που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα στον κόσμο (προβλήθηκε στις ειδήσεις του ΑΝΤ-1 της 3-6-98). Γίνεται έκκληση συμπαράστασης στο Υπουργείο Πολιτισμού για την περαιτέρω μελέτη του, το οποίο όμως για άλλη μία φορά αδιαφορεί. Τον ίδιο χρόνο ολοκληρώνεται η πρώτη φάση αποκατάστασης των φθορών που είχαν υποστεί, ύστερα από 15ετή έλλειψη συντήρησης, το σπήλαιο και τα ευρήματά του. Στο Μουσείο τοποθετούνται νέες επεξηγηματικές δίγλωσσες πινακίδες. Η νέα εικόνα που αποκομίζουν οι επισκέπτες αντανακλάται στις εγκωμιαστικές, αλλά και ενθαρρυντικές, αφιερώσεις που αναγράφονται στο βιβλίο εντυπώσεων.
1999. Τον Φεβρουάριο δημοσιοποιείται από το «Δαυλό» και τον «Ελεύθερο Τύπο» (14-2) μία έκθεση του Παν/μιου Κρήτης (του 1984) η οποία, με βαρύτατους χαρακτηρισμούς, αποφαίνεται για τις εργασίες τού Γ. Τζεδάκι ότι είναι ακατάλληλες για να αναλάβει οποιαδήποτε θέση ανάμεσα στο διδακτικό του προσωπικό. Για τις ίδιες εργασίες πάλι το 1984 από το Παν/μιο των Παρισίων τού απονέμεται ο τίτλος τού επίτιμου διδάκτορα (!) και καταλαμβάνει επί 15ετία τη θέση τού Διευθυντή Αρχαιοτήτων.
Ο ΕΟΤ με άπειρη υποκρισία ξαναμηνύει την Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος για παρακράτηση των εσόδων από τα εισιτήρια του σπηλαίου, τη στιγμή που του είναι γνωστό πως και η τελευταία δραχμή έχει ξοδευθεί για λειτουργικά έξοδα.
Την άνοιξη, το Συμβούλιο της Επικρατείας κρίνει παράνομη μια ακόμη απόφαση (1998) του τότε Υπουργού Πολιτισμού Ευ. Βενιζέλου που απαγόρευε τη συνέχιση των ανασκαφών στο σπήλαιο Πετραλώνων εκ μέρους της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος. Η νέα Υπουργός Ε. Παπαζώη δεν έχει ακόμη εκδηλώσει τις επί του θέματος προθέσεις της, αν εξαιρέσει κανείς την άδεια που παραχώρησε στον Άρη Πουλιανό να συνεχίσει τη μελέτη τού κρανίου τού Μινωικού Μικροκέφαλου.
Το καλοκαίρι ο Άρης Πουλιανός και η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος καταγγέλλουν στη Δικαιοσύνη και στο Υπουργείο Πολιτισμού την παράνομη εξαγωγή στο εξωτερικό ή/και την εξαφάνιση δεκάδων σκελετών Μαραθωνομάχων τού Τύμβου, καθώς και των υπόλοιπων Μινωιτών των ανακτόρων τού Ζάκρου. Προβάλλει επιτακτική η ανάγκη εντοπισμού και καταγραφής όλων των παλαιοανθρωπολογικών και γενικότερα των ελληνικών παλαιοντολογικών και αρχαιολογικών ευρημάτων με το σκοπό τον επαναπατρισμού τους.
Για το 2000 αναπόφευκτη κρίνεται πλέον η προσφυγή τής Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τη συνεχή εκ μέρους του ΕΟΤ και του Υπουργείου Πολιτισμού καταπάτηση κάθε έννοιας των πνευματικών, αλλά και γενικότερα των δικαιωμάτων τού Ανθρώπου.
ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Για τους απανταχού σκοταδιστές και θέσει ανθέλληνες οι λόγοι τής στάσης τους είναι προφανείς. Το ίδιο ισχύει και για όσων οι θεωρίες διαψεύσθηκαν. Εκτός από το γεγονός ότι τελικά για τον Άρη Πουλιανό δεν βρέθηκε χώρος σε κανένα ελληνικό Παν/μιο, είναι επίσης περιττό να αναφερθεί ότι οι κατακτήσεις τής ελληνικής επιστήμης των προηγούμενων ιστοσελίδων ουδέποτε διάβηκαν το κατώφλι των πανεπιστημιακών και σχολικών βιβλίων.
Επιπλέον λόγοι του πολέμου που έχει κηρυχθεί κατά της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος είναι:
α) Η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος δημιούργησε ένα έργο με τόσο μεγάλα οφέλη για την παγκόσμια επιστήμη και αντίστοιχα με τόσα λίγα χρήματα, που στο σημερινό σύστημα των διαπλεκόμενων εργολαβικών επιχειρήσεων, αυτό το έργο αποτελεί ένα «κακό προηγούμενο».
β) Στον πολύ κόσμο δεν είναι γνωστή η ανεξέλεγκτη, σε πολλές περιπτώσεις, δράση των ξένων αρχαιολογικών σχολών στην Ελλάδα, οι οποίες ουσιαστικά ελέγχουν (χωρίς συνεργασία με Έλληνες επιστήμονες) τις σημαντικότερες ανασκαφές τής χώρας (Δελφούς, Δήλο, Ολυμπία, Πυθαγόρειο, Κεραμικό, Κνωσό, Αρχαία Αγορά Αθηνών κλπ.). Ενοχλεί λοιπόν ιδιαίτερα τους φορείς αυτούς το γεγονός ότι ένας Έλληνας επιστήμονας κατόρθωσε να υπερβεί την αποκλειστικότητα αυτού του δικαιώματός τους; Πάντως και παρά τα έντονα παλαιοανθρωπολογικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην Ελλάδα (μεταπολεμικά χάνονται ή φυγαδεύονται στο εξωτερικό πάνω από 30.000 ανθρώπινοι σκελετοί) καμία ξένη σχολή δεν διαμαρτύρεται για την αντιεπιστημονική αντιμετώπιση του Άρη Πουλιανού. Εξάλλου δεν μπορεί να είναι σύμπτωση που αντίθετα με τις ξένες σχολές η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος, ένας από τους σημαντικότερους επιστημονικούς φορείς του τόπου, όχι μόνο δεν κατορθώνει να πάρει άδεια ανασκαφών, αλλά ούτε επιδοτείται για τις έρευνές της τα τελευταία 20 χρόνια. Είναι άραγε σε θέση να απαντήσει κάποιος αρμόδιος του ελληνικού κράτους, αλλά και της ΕΕ για ποιους σημαντικότερους σκοπούς και πόσα χρήματα έχουν διατεθεί το ίδιο διάστημα σε κρατικούς φορείς και σε διάφορα σωματεία και συλλόγους
γ) Η οικονομική εξασθένιση της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος, αλλά κυρίως ο άφθονος χρόνος που σπαταλήθηκε από το επιστημονικό της προσωπικό για 70 μέχρι στιγμής δίκες, αποτέλεσε βασική επιδίωξη των πολέμιων του έργου της. Αυτή τους η επιδίωξη είναι ταυτόχρονα μία απόδειξη του τρόμου που τους διακατέχει, μπροστά σε ένα τεράστιο έργο που «έπρεπε πάσει θυσία» να ανακοπεί.
Εκείνο όμως που φαίνεται να ενόχλησε ακόμη περισσότερο είναι η εισαγωγή νέων δεδομένων για την κατανόηση της διαχρονικής παρουσίας και δράσης τού Ανθρώπου στον ευρύτερο χώρο τού Αιγαίου και μάλιστα με αφορμή ανασκαφές που αφορούν τις ρίζες τής ιστορίας όλης της Ευρώπης. Ασφαλώς θα είναι από τις λίγες περιπτώσεις στον κόσμο που ένας επιστήμονας διώκεται και προπηλακίζεται για τις επιστημονικές του απόψεις.
Η βασική απορία εστιάζεται πλέον στο ποιες εχθρικές δυνάμεις προς την ελληνική επιστήμη μπορούν να επιβάλλουν τις ενέργειες που προαναφέρονται, αδιαφορώντας απροκάλυπτα όχι μόνο για κάθε είδους επιστημονική δεοντολογία, αλλά και για αμετάκλητες Δικαστικές Αποφάσεις, με την άσκηση πιέσεων ακόμη και σε ανώτατα κυβερνητικά όργανα;
Είναι όμως τα παραπάνω αρκετά για να δικαιολογηθεί η μακροχρόνια και πολυδάπανη (εκατοντάδες εκ. δρχ.) για το ελληνικό Δημόσιο και άδικη όπως αποδείχθηκε εκστρατεία; Τα σχετικά συμπεράσματα όπως και για το ποιοι κρύβονται πίσω από τις επιθέσεις αυτές μπορεί ασφαλώς να τα συναγάγει ο καθένας μόνος του.
Σίγουρο πάντως είναι ότι η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος θα συνεχίσει και στη νέα χιλιετία να διαθέτει όλες της τις δυνάμεις για την προώθηση της επιστημονικής έρευνας, καθώς και την προστασία των ευρημάτων τής πολιτιστικής κληρονομιάς.