Προς: A. Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού Μπουμπουλίνας 20-22

Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων (2038/3/6)

Β. Υπουργείο Εξωτερικών (Τομέας Βαλκανίων), Ακαδημίας 1

Κοιν: 1) Δ/νση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΤ (2035/155)

2) Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Ν. Ελλάδος (62)

Θέμα: Αναφορά για τα διεθνή Συνέδρια Ανθρωπολογίας του 2010 και η πρόταση ψηφίσματος κατά του ρατσισμού.

Αξιότιμοι κ.κ.,

Δύο ήταν τα Συνέδρια Ανθρωπολογίας που πραγματοποιήθηκαν το 2010 και στα οποία είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω με ανακοινώσεις. Το ένα ήταν το 17^ο Πανευρωπαϊκό που έγινε στο Πόζναν της Πολωνίας 29 Αυγούστου έως 3 Σεπτεμβρίου, ενώ το άλλο Διεθνές ενδιάμεσο (Intercogress) στην Αττάλεια της Τουρκίας 3 έως 6 Οκτωβρίου.

Παράλληλα με το Πανευρωπαϊκό Συνέδριο συμμετείχα επίσης στις εργασίες του 30μελούς Συμβουλίου (Council) της Ευρωπαϊκής Ανθρωπολογικής Ένωσης της 30-8-2010. Εκεί, με τη βοήθεια της επισυναπτόμενης επιστολής στα Αγγλικά που είχα λάβει (27-8-2010) από το Υπ. Εξωτερικών, έθεσα το ζήτημα της FYROM ως το μόνο νόμιμο όνομα αυτής της χώρας. Θεωρώ ότι τα επιχειρήματα που παρείχε το Υπ. Εξωτερικών έπεισαν τους υπόλοιπους συμβούλους για τις ελληνικές θέσεις, οδηγώντας στην αναθεώρηση και ανάρτηση στον πίνακα των κρατών - μελών της Ένωσης του προσωρινού ονόματος (FYROM), κατά τη Γενική Συνέλευση της 3-9-2010 (σχετ. κείμενα και φωτογραφίες αναρτήθηκαν 4-10-2010 και 1-12-2010 στις διαδικτυακές διευθύνσεις http://www.elzoni.gr/html/ent/362/ent.2362.asp και http://www.aee.gr/hellenic/1st%20month/10/101201/discussion%20on%20racism.htm). Στο ίδιο Συμβούλιο, η καθηγήτρια ανθρωπολογίας του Παν/μίου της Άγκυρας Savaş Güleç Erksin παρουσίασε την καθιερωμένη ταινία μικρού μήκους, σχετικά με τη διοργάνωση υπό την προεδρία της του επόμενου 18^ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου Ανθρωπολογίας στην Άγκυρα το 2012. Το μέλος του Συμβουλίου από το Ισραήλ κατ’ επανάληψη την ρώτησε πώς αισθάνεται που εκπροσωπεί ένα κράτος που συνεργάζεται με τρομοκρατικές οργανώσεις και κυβερνήσεις, όπως εκείνη του Ιράν. Η κ. Γκιουλέτς διπλωματικότατα απέφυγε να δώσει έκταση στο ζήτημα, επαναλαμβάνοντας τρεις φορές: I am very sorry. Τελικά κατά τη συνάντηση 1-8-2010 του 10μελούς Συμβουλίου (Board), όπου επίσης συμμετέχω, επικυρώθηκε η διοργάνωση του 18^ου Πανευρωπαϊκού Συνεδρίου να γίνει στην Άγκυρα.

Στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο παρουσίασα (2-9-2010) την ανακοίνωση: «The implications regarding the phylogenetic position of the Petralona human skull» (Συνεκδοχές και επιπτώσεις αναφορικά με τη φυλογενετική θέση του ανθρώπινου κρανίου από τα Πετράλωνα). Στην αντίστοιχη πρωινή συνεδρία προήδρευσε (τελικά) η προαναφερόμενη καθηγήτρια ανθρωπολογίας από την Άγκυρα. Όταν είδε ότι στην ομιλία μου (αλλά και στη βιβλιογραφία) αναφέρθηκα στον εκλιπόντα καθηγητή της Ε. Μποστάντσι (ένας από τους 5 πρώτους που είχαν μελετήσει μέχρι το 1963 το κρανίο του ανθρώπου των Πετραλώνων), με υπερηφάνεια μου είπε ότι υπήρξε φοιτήτριά του. Στη συνέχεια ανέφερε ότι μέχρι σήμερα έχει κατορθώσει να αναθέσει διδακτορικές διατριβές σε 41 μεταπτυχιακούς, οι οποίοι εργάζονται είτε σε πανεπιστήμια της Μ. Ασίας, είτε σε αρχαιολογικές υπηρεσίες. Περιττό να αναφέρω ότι θαύμασα την τουρκική προνοητικότητα σε ζητήματα ανθρωπολογίας, ειδικά όταν νοερά την συνέκρινα με την ελληνική ουσιαστικά αντίστοιχη αδράνεια (επιεικώς). Καθώς η κ. Γκιουλέτς διενεργεί ανασκαφές σε ένα σπήλαιο της Ν. Α. Τουρκίας (που ήταν και το θέμα της δικής της ομιλίας), της ίδιας περίπου εποχής με της Θεόπετρας, μου ανέφερε ότι προσπάθησε να συνεργαστεί με τον καθηγητή του ΑΠΘ κ. Κουφό, ο οποίος - σύμφωνα με τα λεγόμενά της - αδιαφόρησε πιθανόν επειδή δεν είναι ανθρωπολόγος, αλλά γεωλόγος. Άδραξα την ευκαιρία λέγοντας ότι θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε μαζί, ιδίως για την ανθρωπολογική ανίχνευση των εναπομεινάντων Ελλήνων στη Μ. Ασία. Μου απάντησε ότι οι Έλληνες κατά τον τελευταίο ελληνοτουρκικό πόλεμο έφυγαν από την Τουρκία και μέσα στον πανικό τους έκαιγαν τα πάντα. Της είπα ότι αν αυτό είχε γίνει σε 1-2 χωριά κοντά στην Άγκυρα, την στιγμή δηλαδή που έσπασε το ελληνικό μέτωπο, χωρίς βέβαια ανθρώπινα θύματα αμάχων, δεν ισχύει το ίδιο και για τα υπόλοιπα πυκνοκατοικημένα από Έλληνες μέρη όπως η κοσμοπολίτικη Σμύρνη, όπου οι άνθρωποι δεν είχαν που να πάνε από το να πέσουνε στη θάλασσα. Δεν έδειξε να συμφωνεί, αλλά από αυτή την στιχομυθία φάνηκε πως ακόμα και οι ανθρωπολόγοι της γείτονος έχουν διαφορετική με εμάς προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων. Μετά τη συνεδρία των ομιλιών μας, μου σύστησε την πολυμελή τουρκική αντιπροσωπεία (περί τους 12 διδάκτορες). Τότε με «έκπληξη» παρατήρησα: Μα αυτοί δεν είναι Τούρκοι, είναι Ευρωπαίοι, δεν είναι Μογγόλοι (But they are not Turks, they are Europeans, not Mongols). Εκείνη τότε είπε: Είναι Τούρκοι στην ψυχή (They are Turks in the soul) και από μένα ειπώθηκε: Συνεπώς είναι Τουρκόφωνοι και όχι Τούρκοι (Therefore they are Turkophones and not Turks). Αμέσως μετά έσπευσα να συμπληρώσω ότι ιδού ένα θέμα πάνω στο οποίο θα ήταν δυνατόν να συνεργαστούμε, διατηρώντας παράλληλα τις όποιες διαφωνίες μας. Πρότεινα μάλιστα (ενώπιον του Ιταλού καθηγητή μου κ. Μπ. Κιαρέλλι) ως θέμα από κοινού ανακοίνωσης για το 2012 στην Άγκυρα: The Helleno-Turkish anthropological future (Το ελληνοτουρκικό ανθρωπολογικό μέλλον), την οποία πρόταση και αποδέχτηκε (πρβλ. επιστολή μου της 12-10-2010). Τέλος, μετά από τα ανωτέρω, με προσκάλεσε να μεταβώ 3 έως 6 Οκτωβρίου στην Αττάλεια, όπου επρόκειτο να πραγματοποιηθεί το πρώτο ενδιάμεσο (μετά το 16^ο της Κίνας) Συνέδριο της IUAES (International Union of Anthropological and Ethnological Sciences). Καθώς πρώτη φορά άκουγα σχετικά με αυτό το Συνέδριο, ευχαρίστησα για την πρόσκληση και υποσχέθηκα να κάνω ό,τι μπορώ, ιδίως με την σκέψη ότι έπρεπε να συμμετάσχω σε ένα παγκόσμιο Συνέδριο που γινόταν σε γειτονική με την Ελλάδα χώρα.

Αφού ενημερώθηκα μέσω του διαδικτύου, όπου είδα ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες ανακοινώσεις (π.χ. για τη σύνθεση των πληθυσμών της Ανατολίας), αλληλογράφησα ηλεκτρονικά (e-mail) με την κ. Γκιουλέτς, ζητώντας να γίνει δεκτός ο τίτλος έκτακτης ομιλίας μου με θέμα: Petralona man in the Aegean region - Ο άνθρωπος των Πετραλώνων στην περιοχή του Αιγαίου (για το κρανίο του οποίου το 2010 συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την ανακάλυψή του). Η αποδοχή του παραπάνω θέματος έγινε την τελευταία στιγμή (πρβλ. ηλ. επιστολή της 26-9-2010). Έτσι, δεν υπήρχε ο χρόνος ούτε καν να εκδοθεί άδεια απουσίας από την Υπηρεσία μου και αναγκάστηκα να πάρω 5 ημέρες από την κανονική μου άδεια. Περί τις 2000 ευρώ (για εγγραφή, μετάβαση και διαμονή) διέθεσα από τα προσωπικά μου χρήματα, με την ελπίδα κάποτε η ΑΕΕ να μου τα επιστρέψει, καθώς αυτή την στιγμή μου χρωστά για διάφορα ζητήματα άνω των 42.000 ευρώ.

Στην αρχή της ομιλίας μου, καθώς ήταν εμβόλιμη στις εργασίες του Συνεδρίου, αναφέροντας ότι μια περίληψη του θέματος θα κατατόπιζε σύντομα τους παρευρισκόμενους, είπα: Ο 700.000 ετών άνθρωπος από το σπήλαιο Πετραλώνων Χαλκιδικής με τα αρχαιότερα ευρωπαιοειδή χαρακτηριστικά δεν είναι πρόγονος μόνο των Ελλήνων ή των Τούρκων, αλλά και όλων των Ευρωπαίων. Μετά, αναφέροντας την ανάγκη απόδοσης τιμής στο όνομα της πόλης που μας φιλοξενούσε, έκανα την εξής μνεία, βάσει κειμένου που συνέταξα λίγα λεπτά πριν την ομιλία μου και διάβασα στο ακροατήριο:

The pronunciation of the name Antalya

By Nickos A. Poulianos

(4 Oct. 2010 – Antalya IUAES Intercongress)

In most encyclopedias it is mentioned that after the king Attalos II (Άτταλος - Attalus), the Hellenistic ruler of Perge, the city of Attaleia (Αττάλεια) was named. In literature this name, besides Antalya, is also met as Adalia, Antalia, Antaleia or Attália.

Author’s curiosity concerning the today name and especially pronunciation of the city drove to the present preliminary thoughts. Considering that other languages pronounce words of Hellenic origin in a strange way for a person of Greek mother tong, arises the question why the city of Antalya is not pronounced “Attalia”? I.e. why in the pronunciation instead of the double t the two letters of nt are present?

Many archaeological data indicate the presence of Hellenes (Iones – Younans) in the Asia Minor coasts even before the Trojan War. Thus for example Homeric heroes (in Iliad) speak without translators to their soldiers in front of both of the armies, same as Achilles in his tent with Priamus alone or Ulysses when arrested a Trojan hostage. Besides, most of Priamus children had clearly Greek names. It is not therefore without base the consideration of the Trojan War as the first civil war described in history of human kind.

My father told me three days ago that his grand mother was pronouncing the city in her narrations as Antalia (i.e. before 1922). Therefore there are two possibilities:

A. Was it connected to an easier pronunciation in Greek, especially if the word ΣΤΗΝ (sten) was preceding (as p. ex. the Greek articles in the names of the cities Istambul, Izmir, Isparta etc)?

B. The change to the today city’s pronunciation is due to a turkification process?

Author’s personal opinion is closer to the first case rather to the second. However in both hypotheses there are certainly reflected common hellenoturkish cultural elements that should be further investigated.

Ύστερα από τα ανωτέρω προχώρησα στην κυρίως ανακοίνωση σχετικά με το Σπήλαιο Πετραλώνων για άλλα 10 περίπου λεπτά από τον χρόνο που μου είχε παραχωρηθεί (και καταγραφεί εκ μέρους μου σε βιντεοκάμερα, όπως εξάλλου και ολόκληρες οι προαναφερόμενες ανακοινώσεις για την ανθρωπολογική σύνθεση των πληθυσμών της Ανατολίας). Αξίζει εδώ να αναφερθεί επίσης ότι μετά την ανακοίνωσή μου, η πρόεδρος του συνεδρίου κ. Ερκσίν Γκιουλέτς, με παρεκάλεσε να μιλήσω με περισσότερα στοιχεία για τα Πετράλωνα σε ξεχωριστή αίθουσα, ενώπιον άλλων 10 περίπου διδακτόρων της. Με εικόνες που διέθετα σε φορητό Η/Υ, προχώρησα σε μια παρουσίαση για περίπου 1,5 επιπλέον ώρα. Εντύπωση μου έκαναν οι καίριες και πολύ ενδιαφέρουσες ερωτήσεις, που παρόμοιες ουδέποτε μου έχουν υποβληθεί στην Ελλάδα, το πιθανότερο επειδή ουδείς ήταν ποτέ σε θέση να τις αναπτύξει. Οι ερωτήσεις αυτές πρέπει να σχετίζονται επίσης με πρόσφατες ανασκαφές και ανακαλύψεις στη γείτονα για παλαιολιθικά εργαλεία 700 και 900 χιλιάδων ετών. Το γεγονός αυτό θα έπρεπε κατά την γνώμη μου να επιφέρει μια εντελώς νέα αξιολόγηση των ερευνών του Άρη Πουλιανού. Μακριά δηλ. από αντιεπιστημονικές αγκυλώσεις και ενέργειες κατά της χώρας μας, που ξεκίνησαν από την εποχή της χούντας και οι οποίες δυστυχώς «ανθίζουν» μέχρι σήμερα στο ΥΠΠΟΤ. Αποτέλεσμα είναι να προχωράνε οι αντίστοιχες έρευνες στην Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία, Αρμενία ακόμα και από ξένους στην Ελλάδα, ενώ η ΑΕΕ που προηγήθηκε όλων αυτών να μην έχει ούτε καν το δικαίωμα ανασκαφών και ερευνών.

Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου αφιέρωσα λίγο χρόνο για να επισκεφθώ τρεις αρχαιοελληνικές πόλεις (Σίδη, Άσπενδο και Πέργη) και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Αττάλειας, για τα οποία προχώρησα σε εκτενείς βιντεοσκοπήσεις. Το απόγευμα της 5-10-2010, τα παρόντα μέλη της IUAES πραγματοποίησαν Γενική Συνέλευση. Το τελευταίο θέμα που τέθηκε ως πρόταση για ψήφισμα ήταν σχετικά με τον ρατσισμό και τις ράτσες. Αναφορικά βλ. επισυναπτόμενο αγγλιστί κείμενο (εστάλη στην ΑΕΕ 19-11-2010) και τα επ’ αυτού σχόλια σε ηλ. επιστολή (21-11-2010) που απευθύνονται στον καθηγητή Ταίηλορ, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Ανθρωπολογικής Ένωσης. Καθότι (μέχρι σήμερα) δεν έλαβα κάποια απάντηση, 25-12-2010 απέστειλα σε δεκάδες ανθρωπολόγους, μαζί με τις ευχές για το νέο έτος, δύο σχόλια, καθώς και έκκληση για τη συμβολή τους αναφορικά με ένα θέμα που θεωρώ μέγιστης σημασίας ακόμα και ως προς τις μελλοντικές μελέτες πολλών αντίστοιχων επιστημονικών κλάδων. Επίσης, επειδή το επόμενο ενδιάμεσο Διεθνές Συνέδριο Ανθρωπολογίας θα συνέλθει στην Καλκούτα 14 εώς 16 Φεβρουαρίου 2011, όπου είναι φυσικό να συζητηθεί το ζήτημα για το ρατσισμό και ενδεχομένως να υπερψηφιστεί χωρίς τις απαραίτητες βελτιώσεις, απέστειλα ξανά 25-12-2010 στους Ινδούς διοργανωτές τόσο την προαναφερόμενη ηλ. επιστολή, όσο και σχετική περίληψη ανακοίνωσης (επισυνάπτεται), η οποία έγινε δεκτή 31-12-2010, αλλά χωρίς δυστυχώς καμμία οικονομική βοήθεια για τα αεροπορικά εισιτήρια, όπως φαίνεται σε χτεσινή (9-1-2011) επιστολή.

Έτσι, εργαζόμενος πυρετωδώς καθ΄ όλες τις ημεραργίες (από τον Οκτώβριο μέχρι σήμερα) και τις ημέρες τις κανονικής μου άδειας (25-12-2010 έως 7-1-2011), πιστεύω ότι μπόρεσα να επιστήσω την προσοχή για ένα θέμα που τελικά θα συζητηθεί στα επόμενα ανθρωπολογικά συνέδρια και έντυπα. Μαζί με την παράκληση να εξεταστεί η δυνατότητα οικονομικής (περίπου 2000 ευρώ) και ηθικής συνδρομής, σας υποβάλλω επίσης την παρούσα αναφορά με την ελπίδα τον συμπληρωματικό εμπλουτισμό των αντίστοιχων υπηρεσιακών φακέλων, καθώς και τις δικές σας ενδεχόμενες παρατηρήσεις.

Με κάθε τιμή

Νίκος Α. Πουλιανός

Επισυνάπτονται 13 σελίδες

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ