Παρουσίαση
του Σπηλαίου Πετραλώνων από το ένθετο Explore Nature (τεύχος 1) στην εφημερίδα «Έθνος»
της 19-4-2008
Η Αίθουσα "΄Αρη Ν. Πουλιανού" στο Σπήλαιο Πετραλώνων
Κυκλοφόρησε στο παραπάνω έντυπο σχετικό άρθρο με τίτλο: "Κατάδυση" - στη χαραυγή του ανθρώπου. Το άρθρο υπογράφεται από τον Γιώργο Αβαγιανό, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πολυταξιδεμένους σπηλαιολόγους της Ελλάδας, και τους πιο έμπειρους φωτογράφους σπηλαίων διεθνώς (διαθέτει εξοπλισμό μερικών 100δων εκ. δραχμών). Δημοσιεύονται έτσι 16 πανέμορφες εικόνες από τα Πετράλωνα (παρατίθεται ανωτέρω μια), και έως λυρικές περιγραφές του διακόσμου. Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι καθ' όλες τις τελευταίες 10ετίες έχει κινηθεί στους κόλπους των αντίπαλων σε μας "στρατοπέδων" (πρωτοεπισκέπτεται το σπήλαιο Πετραλώνων το 1985, την περίοδο, 1983-1997, που η Α.Ε.Ε. είχε παράνομα και βίαια αποβληθεί από το έργο της), ενώ στο ίδιο άρθρο γίνεται προσπάθεια να κρατηθεί η ισορροπία, όσον αφορά την χρονολόγηση των ευρημάτων, ανάμεσα αφενός στις δημοσιεύσεις του ΄Αρη Πουλιανού - συνεργατών, και αφετέρου του Γεωλογικού Τμήματος του Α.Π.Θ. και λοιπών (βλ. σχετικές / προηγούμενες / αναφορές). Καθότι δεν είναι ειδικός επιστήμονας σε παλαιοανθρωπολογικά ή παλαιοντολογικά ζητήματα, δεν θα σταθούμε εδώ σε αυτά, εκτός από ορισμένα ειδικότερου ενδιαφέροντος που θα αποτελέσουν αντικείμενο άλλης "Κάθε 1ης του μηνός". Θα περιοριστούμε στα καθαρά σπηλαιολογικά, που αποτελούν και το μεγαλύτερο μέρος του άρθρου. Επίσης, η αναφορά στο εξώφυλλο για τον Αρχάνθρωπο ως τον αρχαιότερο Έλληνα (συχνό φαινόμενο στα ελληνικά ΜΜΕ), γίνεται "δημοσιογραφική αδεία", που οφείλεται όμως στον επιμελητή της έκδοσης και όχι στον αρθρογράφο. Την εποχή των 700.000 ετών δεν υπήρχαν ακόμα οι Έλληνες.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
Οι αίθουσες της σπηλιάς είναι στολισμένες με κάθε είδος σταλακτίτες και σταλαγμίτες, στους οποίους κυριαρχεί το έντονο κόκκινο χρώμα. Εκτός από τον ογκώδη λιθωματικό διάκοσμο υπάρχουν και μικροί σχηματισμοί από ανακρυσταλλώσεις που ονομάζονται ελικτίτες και εκεντρίτες. Μεγάλα συσσωματώματα από αυτούς έχουν σχηματισθεί στην οροφή του μεγαλύτερου θαλάμου του σπηλαίου, την Αίθουσα "΄Αρη Πουλιανού". Οι κρύσταλλοι αυτοί σχηματίζουν περίτεχνα συμπλέγματα μοναδικής ομορφιάς, που μπορούν οι επισκέπτες να θαυμάσουν, αφού βρίσκονται ακριβώς επάνω από τον διάδρομο της ξενάγησης. Παρατηρώντας από κοντά τον λιθωματικό διάκοσμο δεξιά και αριστερά της τουριστικής διαδρομής, μπορούν να δουν τις πολυάριθμες χρωματικές εναλλαγές, του κόκκινου, του κίτρινου και του λευκού στην επιφάνειά τους.
Ένα άλλο μοναδικό χαρακτηριστικό της σπηλιάς είναι
ο λεπτοδιάκοσμος των οροφών. Εκεί νεογέννητοι σταλακτίτες πλέκονται με κάθε
μορφής κρυστάλλους χρωματισμένους σε όλες τις αποχρώσεις του καστανού. Υπάρχουν
πολλές μικρές λιθωματικές λεκάνες γεμάτες κρυστάλλους ασβεστίτη, που περιοδικά
γεμίζουν με νερό. Στη μία πλευρά της αίθουσας "΄Αρη Πουλιανού",
υπάρχει ένα σύμπλεγμα σταλακτιτικό που θυμίζει χταπόδι και ανάμεσα στα πλοκάμια
του έχουν σχηματισθεί μεγάλοι κρύσταλλοι ασβεστίτη. Στο τέλος της αίθουσας
αυτής γιγάντιοι σταλαγμίτες με βαθύ καφέ χρώμα σχεδόν αγγίζουν την οροφή.
Αλλού περίεργα σταλακτιτικά παραπετάσματα θυμίζουν μανδύα με περίτεχνες πτυχές.
Στην "Αίθουσα Αριστοτέλη", υπάρχει ένα ομοίωμα αρκούδας για να τονίζει
ότι κάποτε αυτή ζούσε στην σπηλιά. Επίσης, αμέσως μετά το τέλος του τούνελ
της εισόδου, καθώς μπαίνουμε στην σπηλιά, υπάρχει αριστερά μια υποθετική αναπαράσταση
της ζωής των αρχανθρώπων. Στην "Αίθουσα της Μεσογείου" βρίσκεται
η αναπαράσταση μιας εστίας. Εκεί έχουν βρεθεί κόκαλα και στάχτες που χρονολογούνται
κατά τον 'Αρη Πουλιανό στα 700.000 χρόνια πριν από σήμερα και τις θεωρεί σαν
τη αρχαιότερη φωτιά που έχει ανάψει ανθρώπινο χέρι. Οι αυθεντικές στάχτες
εκτίθενται στο ανθρωπολογικό μουσείο. Εκεί εκτός των άλλων υπάρχει πιστή αναπαράσταση
του χώρου που βρέθηκε το κρανίο. Συνολικά σε αυτό εκτίθενται 2500 ευρήματα
που προέρχονται από το σπήλαιο και τη γύρω περιοχή.
Μοναδικό επίσης φαινόμενο για τουριστικό σπήλαιο
είναι το γεγονός ότι διατηρήθηκε όλος ο διάκοσμός του ανέπαφος μέχρι σήμερα
χωρίς σπασίματα και ανάπτυξη κυανοφυκών (την γνωστή ασθένεια των τουριστικών
σπηλαίων). Όλο το σπήλαιο λάμπει από ζωντάνια, παρ' όλες τις χιλιάδες των
επισκεπτών που δέχεται κάθε χρόνο. Έχοντας επισκεφθεί και φωτογραφήσει όλα
τα τουριστικά αξιοποιημένα σπήλαια της Ελλάδας, μπορώ να πω ότι κανένα δεν
έχει διατηρηθεί τόσο άθικτο. Σε αυτό συντελεί και ο αριστοτεχνικά σχεδιασμένος
και τοποθετημένος διάδρομος της τουριστικής διαδρομής, που δεν τραυμάτισε
πουθενά το δάπεδο της σπηλιάς και εάν κάποτε αφαιρεθεί τίποτα δεν θα θυμίζει
ότι υπήρξε. Η ζωντάνια βέβαια των χρωμάτων ενισχύεται και από την τεχνητή
βροχή που πραγματοποιεί η διεύθυνση του σπηλαίου στην υπερκείμενη επιφάνεια
του βουνού το καλοκαίρι κα το φθινόπωρο. Η κυριότερη αιτία που δεν έχουν αναπτυχθεί
τα κυανοφύκη, τα οποία πρασινίζουν τα τουριστικά διευθετημένα σπήλαια, είναι
η χαμηλή ένταση των φωτιστικών και το ότι αυτά σβήνουν αμέσως μετά την έξοδο
των επισκεπτών, σε αντίθεση με άλλα σπήλαια που τα αφήνουν ανοικτά όλη την
ημέρα. Στα μάτια των επισκεπτών, κάποιοι λιθωματικοί σχηματισμοί θα φαντάζουν
σαν μέδουσες, πουλιά και ζώα εξάπτοντας την φαντασία τους. Όμως το σπήλαιο
των Πετραλώνων, εκτός από την φυσική του ομορφιά, έχει και μεγάλο παλαιοντολογικό
ενδιαφέρον, αφού μέσα σε αυτό βρέθηκαν απολιθώματα από διαφορετικά είδη
μεγάλων θηλαστικών, τρωκτικών, πτηνών, χελωνών κλπ... με σημαντικότερο απολίθωμα
το ανθρώπινο κρανίο.