ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ
Δαφνομήλη 5, Αθήνα 114 71, Τηλ. 3610251
Προς: Το Υπουργείο Πολιτισμού Αθήνα, 10-1-1995 (Α. Π. 817)
ΣΤΗ ΣΤΕΝΩΠΟ ΤΩΝ ΑΥΤΟΔΙΑΣΥΡΜΩΝ Η ΗΓΕΣΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ
Με τον Ιανουάριο του 1995 συμπληρώθηκαν τριάντα χρόνια από τότε που ο Πρόεδρος της Ανθρωπολογικής Εταιρείας Ελλάδος, Άρης Πουλιανός, παράλληλα με τις διεθνούς απήχησης έρευνές του, ξεκίνησε στη χώρα μας έναν αγώνα ευαισθητοποίησης της πνευματικής ηγεσίας, η οποία συγκροτεί και επηρεάζει το Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠΠΟ) για την ανάγκη της διάσωσης και μελέτης των παλαιοανθρωπολογικών ευρημάτων. Αυτά, παρόλο που είναι τα μόνα που φωτίζουν την αυγή της ιστορίας μας και συμπληρώνουν ένα μεγάλο μέρος της εικόνας των επόμενων εποχών, ουσιαστικά παραμένουν απροστάτευτα από το Νόμο, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα ανυπολόγιστη η έκταση των ζημιών που έχουν υποστεί.
Τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκε στο προσκήνιο και η λαθραία εξαγωγή παλαιοανθρωπολογικών ευρημάτων σε μουσεία του εξωτερικού, με διάφορες φυγαδεύσεις από την Κρήτη μέχρι τη Μακεδονία. Για παράδειγμα, τα οστά ενός σημαντικού σκελετού της Μινωικής Δυναστείας από το ανάκτορο της Ζάκρου βρέθηκαν στη Βιέννη και εκατοντάδες απολιθώματα του σπηλαίου Πετραλώνων Χαλκιδικής από το Παν/μιο Θεσ/νίκης στο Ανόβερο. Η Ανθρωπολογική Εταιρεία Ελλάδος επί σειρά ετών προέβη σε διάφορες έγγραφες καταγγελίες προς το ΥΠΠΟ και στη συνέχεια απευθύνθηκε το 1993 στην Εισαγγελία.
Εκ μέρους των υπηρεσιακών φορέων αναμενόταν η αντιμετώπιση του θέματος με μία εξονυχιστική διοικητική διερεύνηση, καθώς και συνεννόηση με την Ανθρωπολογική Εταιρεία για τα περαιτέρω. Αντ’ αυτού, η ηγεσία των Αρχαιολόγων του ΥΠΠΟ, προτίμησε να λύσει το πρόβλημα με έναν τουλάχιστο περίεργο τρόπο. Με απόφαση του Β’ Πενταμελούς Υπηρεσιακού Συμβουλίου μεθοδεύθηκε στις 16-8-1994 η απόσπαση του Ν. Πουλιανού, μοναδικού Δ-ρα Παλαιοανθρωπολόγου που διαθέτει το ΥΠΠΟ, από την Υπηρεσία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας στην Εφορεία Εναλίων (Υποβρυχίων) Αρχαιοτήτων, κατά παράβαση της κείμενης νομοθεσίας και μακρυά από το αντικείμενο της απασχόλησής του.
Οι λόγοι αυτής της απομάκρυνσης έγκεινται στο γεγονός ότι ο Δ-ρ Ν. Πουλιανός είναι ο κατ' εξοχήν αρμόδιος που θα μπορούσε να διακριβώσει επιστημονικά, μέσα από μία υπεύθυνη θέση του ΥΠΠΟ, το περιεχόμενο των καταγγελιών.
Η προσφυγή του ίδιου επιστήμονα για συμπαράσταση στο Γραφείο Υπουργού και το Σύλλογο Αρχαιολόγων του ΥΠΠΟ με πολυσέλιδο υπόμνημα (5752/ 29-9-1994), τόσο για την αποκατάσταση της νομιμότητας, όσο και για την εκ των πραγμάτων ανάγκη υπηρεσιακής αναβάθμισης της Παλαιοανθρωπολογίας, σκόνταψε στις ανώτερες βαθμίδες της αρχαιολογικής ιεραρχίας. Δεν απέμενε παρά η απόσπασή του να παραπεμφθεί στο Διοικητικό Δικαστήριο, όπου θα εξετασθεί στις 17 Ιανουαρίου. Έτσι, σε λίγες μέρες αντί να εκδικάζεται η υπόθεση των καταγγελιών, στη θέση τους συζητείται η πλέον αψυχολόγητη και αντιεπιστημονική μετάθεση των τελευταίων ετών.
Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η πάρα πάνω πρακτική οφείλεται σε μία ατυχή προσπάθεια απόκρυψης της ανεπάρκειας των κρατικών οργάνων και όχι σε μία συνειδητή εγκατάλειψη των ελληνικών θησαυρών σε ξένα χέρια.
(Σημ: Επιπλέον σχετικές πληροφορίες παρατέθηκαν ξανά 20 χρόνια αργότερα, τον Μάρτιο του 2015).