Προς: την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας, Χρ. Λαδά 2, Αθήνα (αρ. πρωτ. 504/ 25-4-1988).
Υπ’ όψη επιστημονικού προσωπικού
ΘΕΜΑ:
Δυσλειτουργία
Εφορείας
Παλαιοανθρωπολογίας
-
Σπηλαιολογίας.
Εν όψη της επόμενης σύσκεψης του επιστημονικού προσωπικού της Εφορείας σε σχέση με τις προτάσεις για τη δραστηριότητά μας (Α.Π. 401/29-3-1988), παρατηρώ τρεις βασικούς λόγους δυσλειτουργίας που αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοεξαρτώνται:
1) Έλλειψη πρόσληψης ειδικευμένου προσωπικού που να καλύπτει τους πολλούς τομείς δραστηριότητας της Εφορείας μας. Αντ’ αυτού αυξάνεται, απ’ όσο μου είναι δυνατό να γνωρίζω η μονόπλευρη κατεύθυνση του αρχαιολογικού προσανατολισμού, με φυσικό αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται ο ρόλος της παλαιοανθρωπολογίας και γενικότερα της παλαιοβιολογίας.
Έτσι το τελευταίο υλικό αρχαιολογικής (;) ανασκαφής που εισήλθε στην Εφορεία κυρίως από ζώα και δύο τμήματα κνήμης ανθρώπου (συνοδευμένα από νεολιθικά εργαλεία;) χρειάστηκε να μελετηθεί από εξωτερικό συνεργάτη (;) ενώ η εξαγωγή του έγινε χωρίς την παρουσία συντηρητή οστών ή παλαιοανθρωπολόγου (;).
Χωρίς να θέλω να υποτιμήσω το υλικό αυτό, διερωτώμαι κατά πόσο αφορά άμεσα τις δραστηριότητές μας, όταν το παλαιοανθρωπολογικό σκελετικό υλικό που έχει εξαχθεί από διάφορες ανασκαφές απ’ όλη την Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια μας είναι μάλλον άγνωστο και κατά μεγάλο ποσοστό φθείρεται στα διάφορα Μουσεία και Εφορείες.
Ανάλογα αυξημένη αρχαιολογική παρουσία εντοπίζεται και στη σύνθεση των επιστημόνων που προτείνει ο κ. Κ. Ζάχος για την Εφορεία μας, στο τεύχος της Αρχαιολογίας το Μάιο του 1985, όπου δίνεται υπερβολική βαρύτητα στην αρχαιολογική κάλυψη και στον προτεινόμενο κατάλογο λείπουν απαραίτητες ειδικότητες.
Λειτουργικότερης απόδοσης θεωρώ την υποδιαίρεση της Εφορείας σε τρία τμήματα ίσων ευκαιριών και δυνατοτήτων: Αρχαιολογίας, Παλαιοανθρωπολογίας, Σπηλαιολογίας με ανάλογες υποδιαιρέσεις κοινές και μη. Π.χ. υποδιεύθυνση αρχαιομετρίας κοινή και για τις τρεις διευθύνσεις, οδοντολογίας του ανθρώπου της Παλαιοανθρωπολογίας, σπηλαιοδιάσωσης της Σπηλαιολογίας, νομισματολογίας της Αρχαιολογίας κ.ο.κ.
Εξάλλου, εκεί που το αρχαιολογικό ενδιαφέρον εντοπίζεται σε σπήλαια μπορούμε να ζητάμε τη συνδρομή και συνεργασία των τοπικών Εφορειών, καθώς και άλλων πνευματικών ιδρυμάτων όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο ή συμφέρον.
Επίσης νομίζω ότι οι νέοι επιστήμονες της Εφορείας μας πρέπει να ειδικευτούν σύμφωνα με τη διαφορετική αποστολή μας, σε σχέση με τις τοπικές Εφορείες, ενώ η προσέλκυση των λίγων πράγματι ειδικών θα μπορούσε να μπει στο πρόγραμμά μας.
2) Έλλειψη βασικών οργάνων και βιβλιογραφίας στην Εφορεία.
Είμαστε στη θέση να μη μπορούμε να μελετήσουμε παλαιοανθρωπολογικό υλικό όταν μας λείπουν ανθρωπόμετρα, οστεόμετρα, μικροσκόπια κ.λ.π., παρόλο που το κόστος τους δεν ξεπερνά ό,τι αναλογεί στα μηνιαία έξοδά μας.
Όσον αφορά τη βιβλιογραφία πάνω στην παλαιοανθρωπολογία, παλαιοντολογία, παλαιολιθική κ.λ.π., προσωπικά μου συμβαίνει όποτε χρειαστεί να επεξεργαστώ βιβλιογραφικά κάποιο θέμα, σαν μοναδική πλέον δυνατότητα, να αναγκάζομαι να ανατρέχω σε εξωτερικές βιβλιοθήκες και ενίοτε υπό πίεση, έτσι που τα περισσότερα απογεύματα και σαββατοκύριακα τα διαθέτω γι’ αυτό το σκοπό.
3) Έλλειψη χώρων και εργαστηρίων.
Αυτό το πρόβλημα το υποφέρουμε όλοι. Απ’ ότι πληροφορούμαι δημιουργήθηκε μια προϋπόθεση επίλυσης. Προτείνω στην επόμενη σύσκεψη να προβλεφθούν οι χώροι για παλαιοανθρωπολογικά και παλαιοβιολογικά εργαστήρια, τουλάχιστον της μόνιμης εγκατάστασης και δυνατότητα χρησιμοποίησης των οργάνων.
Βασική αιτία των προαναφερομένων λόγων δυσλειτουργίας της Εφορείας θεωρώ την ασυντόνιστη δραστηριότητα και τη μη αλληλοενημέρωση των υφισταμένων, παρά τις προσπάθειες της Προϊσταμένης Εφόρου, καθώς και (τη μη αντιμετώπιση των προβλημάτων) όσον αφορά την έλλειψη σαφών στόχων και επιλογών.
Ευελπιστώ στην επιστημονική οντότητα και κατανόηση των κ. κ. συναδέλφων, ώστε να παρακαμφθούν εν συνεργασία τα προβλήματα που αναφέρονται εδώ.
Ν. Α. Πουλιανός